Tarımsal Gübre Çeşitleri Nelerdir? Kaç Çeşit Gübre Vardır?

Tarımsal üretimde verimin ve kalitenin artırılması, toprağın zenginleştirilmesi için gübrelerden yararlanılıyor. Ekinlerin ihtiyacı olan besinleri sağlayan gübreler, yeterli ve kaliteli mahsul alabilmek için kullanılıyor. Organik ve inorganik çeşitleri bulunuyor. Toprak besinleri, toprağa veya doğrudan ekine verilebiliyor. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın Gübre Tavsiyeleri makalesine göre, toprak analiz edilerek eksikleri belirleniyor ve ardından destek olacak gübreler seçiliyor. Alınan toprak örneklerine, ekine göre gübre miktarı belirleniyor. 

Kaç Çeşit Gübre Vardır?

Gübreler temelde organik ve ticari gübreler olarak ikiye ayrılıyor. 

• Organik Gübreler: Organik gübre çeşitleri arasında hayvan gübresi, yeşil gübre, kemik unu gibi organik bileşenli gübre türleri bulunuyor. Yeşil gübre, hümik asit ve kompost da organik toprak besinleri arasında sıralanıyor. Hayvan gübreleri içinde ahır ve kümes hayvanlarının dışkıları, solucan gübreleri ve diğer hayvansal bileşenler yer alıyor. Yeşil gübrelemede yeşil aksamı çok olan bitkiler (çoğunlukla baklagiller) kullanılıyor. Sürülerek toprak altına karıştırılan ürünler, toprağın zenginleşmesine katkı sunuyor, yeşil gübreler toprağa özellikle azot desteği sağlıyor. Kompostta ise kısmen parçalanmış, tarımsal atıklardan faydalanılıyor. Artıkların fermente edilmesiyle elde edilen karışımlar, toprağa verim sunuyor.
• Ticaret gübreleri temel besin içeriklerine göre gübre türlerine ayrılıyor. Azotlu, fosforlu, potasyumlu ve kompoze gübrelerden bahsediliyor.

Ticari Gübre Çeşitleri 

Toprağa besin sağlayan işlenmiş gübreler, paketler halinde satın alınarak kullanılıyor. Özellikle azot, potasyum ve fosfor bileşenlerini bulunduran ürünler, karışımlar halinde de sunulabiliyor. Tüm temel gübre çeşitlerinin yanında çinkolu gübreler, demirli gübreler, magnezyumlu gübreler, kükürtlü gübreler, bakırlı, manganlı, borlu gübreler de bulunabiliyor. Element eksikliğine, toprağın ve ekinin türüne göre gübre seçilerek kullanılabiliyor. 

Azotlu Gübre Çeşitleri 

Ankara Üniversitesi Gübreler ve Gübreleme ders notlarına göre, 

• Amonyum Sülfat Gübresi: Çoğunlukla beyaz olan rengi nedeniyle şekere benzetilen ve bu isimle anılan gübre, yeşil, mavi ve gri renklerde de olabiliyor. %21 oranında azot içeriyor. Asit oranı yüksek topraklarda yerine amonyum nitrat kullanımı tercih edilebiliyor. Çoğunlukla kireçli ve kumlu topraklarda tercih edilen ürün, toprağın pH derecesini düşürmeye destek oluyor. Verim artıran gübre çeşidi, azot, kükürt ve fosfor ihtiyacını gideriyor.
• Amonyum Nitrat Gübresi: Kireç ihtiva ediyor, 100 kilogram gübre içerisinde 20 ile 26 kilogram arasında saf azot bulunuyor. Gübre, asitli topraklarda azot ihtiyacı için tercih edilirken pH dengesinin sağlanmasına da destek veriyor.
• Üre Gübresi: Beyaz ve kokusuz olan gübre çeşidi, suda kolaylıkla çözünüyor. %46 azot içeriği ile en yüksek azot içeren gübre türü olarak biliniyor. Uygun fiyatı, hızlı etki etmesi ve kolay uygulanması azotlu gübreler içinde üreyi ayrıcalıklı kılıyor.
• Kalsiyum Nitrat Gübresi: Nitrat formunda %15.5 azot desteği veren gübre, özellikle kalsiyum ihtiyacı yüksek olan domates yetiştiriciliği gibi üretimlerde için tercih ediliyor. CN hızlı azot tepkisi sağladığı için kullanışlılık sunuyor. Özellikle sulanan topraklardaki tarımda avantaj vadediyor.
• Can Gübre: Can gübre, çeltik yetiştiriciliği dışında tüm ekin üretiminde kullanılabiliyor. Kalsiyum amonyum nitrat içeren ürün, üst gübreleme için tercih ediliyor. Yapısında %26 azot bulunduruyor. Nötr reaksiyonlu gübre olduğu için tüm toprak yapılarında kullanılabilmesi avantaj sağlıyor.

Fosforlu Gübre Türleri 

Düşük pH değeri olan topraklarda tercih ediliyor. Özellikle çay yetiştiriciliği ve fındık yetiştiriciliği için fosforlu gübreler önem taşıyor. 

• Süperfosfat gübresi: Granül formundaki süperfostat gübresi içerisinde %16 ile %18 oranında suda eriyebilen fosfor asidi bulunduruyor. NSP adıyla da anılabiliyor.
• Triple süperfosfat gübresi: Triple süperfosfat gübresi içeriğinde %43-46 oranında fosfor asidi taşıyor. Griye dönük rengiyle ayırt edilen granül gübre, nem çekmesi ile biliniyor. Bu nedenle nemsiz alanlarda depolanması önem taşıyor. Kısaca TSP olarak anılıyor.
• Dikalsiyum Fosfar: Gri toz formundaki gübre çeşidi, %35 P2O5 içeriyor. Asitli topraklarda ve uzun gelişme dönemine sahip ekinlerde tercih ediliyor.

Potasyumlu Gübreler 

Topraklarımızda potasyum genellikle yeterli miktarlarda bulunuyor. Bilinçsiz tarım veya çok zorlu çevre koşulları sebebiyle verimsizleşme yaşandığında, toprak analizinin ardından potasyum desteği almak gerekebiliyor. 

• Potasyum Sülfat: %48 ile 52 arasında potasyum besini içeren gübre, potasyum eksikliği olduğunda tercih edilebiliyor. Tüm bitkiler ve topraklar için kullanılabiliyor.
• Potasyum Nitrat: Potasyum nitrat %46 oranında potasyum içeriyor.
• Potasyum Klorür: %60 K2O içeriyor. Beyaz kristal formundaki gübre, suda tamamen çözünüyor. Nötr karakterli olduğu için toprakta asitlik ya da alkalilik yaratmıyor. Tütün ve patates dışındaki tüm bitkiler için kullanılabiliyor.
• Potasyum Magnezyum Sülfat: %22 ile %30 arasında K2O içeren gübrede %10-19 arasında MgO, %16-23 S bulunuyor. Magnezyum ihtiyacı yüksek bitkilerin yetiştirilmesinde kullanılabiliyor.

Kompoze Gübre Çeşitleri  

İçerisinde birden fazla besin maddesi bulunduran gübre çeşitleri, kompoze gübre adını alıyor. Temel bileşenler yine azot, fosfor ve potasyumdan oluşuyor. 

• Dap Gübre: Diamonyum fosfat içeriğindeki gübre türü, 18 46 olarak da anılıyor. Özellikle kök ve tomurcuk gelişimini destekleyen ürünler, azot, kükürt ve fosfat desteği sağlıyor. Özellikle buğday yetişticiliği, mısır yetiştiriciliği gibi tahıl üretimde kullanılıyor. Ayrıca, soya, ayçiçeği tarımı, şeker pancarı, zeytin, sebze, meyve ve pamuk yetiştiriciliği için tercih ediliyor.
• Map Gübre: Mono amonyum fosfat içeren gübre, %12 azot ve %62 fosfor desteği sağlıyor. En yüksek fosfor içeriğine sahip gübre türü olmasıyla tanınıyor. Granül formu ve suda eriyebilmesiyle çiftçilerimize kolaylık sağlıyor. Özellikle çiçeklenme için tercih edilen gübre türü, hasatta erkenciliğe, merve veriminin artmasına da destek veriyor.

Gübre Çeşitleri ve Gübre Türüne Göre Kullanımı 

Gübreler, toprağa serpiliyor, sulama suyu veriliyor, araçlarla toprağa karıştırılıyor veya yapraktan uygulanıyor. Gübrenin çeşidine, içeriğine göre uygulama şekli değişirken, ekine ve toprağın ihtiyacına göre kullanım oranları farklılık gösteriyor. İlaçlarla beraber kullanım, uçuculuk, uygulama sıklığı ve diğer gübrelerle karıştırılabilme gibi konularda kullanılacak gübrenin ambalajının dikkatle okunması gerekiyor. 

Temel gübre verilme şekilleri şöyle sıralanıyor: 

• Serpme Usulü: Toprak yüzeyine serpilen gübreler, işleme aletleri ile toprağa karıştırılıyor. Ekim öncesi ve esnasında kullanılan gübrelerin belli bir kısmı büyüme döneminde de tatbik edilebiliyor. Elle yapılabilen serpme işlemi, aletlerle de gerçekleştirilebiliyor.
• Bant Usulü: Mibzerle yapılan bant usulü gübrelemede pulluk ve çapa gibi basit aletler kullanılabiliyor. Köklerin beslenmesi için oldukça önemli olan bant usulü gübreleme yurdumuzda sıklıkla kullanılıyor. Bu gübreleme yoluna, yandan gübreleme denebiliyor. Bant usulü gübrelemenin, serpmeye göre ortalama %15 daha verimli olduğu kaydediliyor.
• Yapraktan Gübreleme: Su ile karıştırılarak eritilen gübreler, yaprağa veya gövdeye uygulanabiliyor. Püskürtülerek verilen ürünlerin uygulama zamanları önem taşıyor. Bu yöntem yanlış dönemde, yanlış şekilde yapıldığında çiçek ve meyvelerin zarar görmesine neden olabiliyor.
• Fertigasyon: Suyla beraber gübreleme anlamına gelen fertigasyon sırasında suyla karıştırılan gübre toprağa aktarılıyor. Suda kolay eriyen azotlu ve potasyumlu gübreler genellikle bu şekilde veriliyor.

Depolama ve kullanım talimatlarına harfiyen uyulması hem verim ve kalite hem de güvenlik açısından oldukça önemli görülüyor. Gübrelerin kapalı, orijinal paketlerinde, nemden ve direkt güneş ışığından uzakta, havalandırılan ortamda depolanması öneriliyor. 

Siz de topraklarınıza bereket, ekinlerinize kalite katacak gübre çeşitlerini Tarfin aracılığıyla satın alabilirsiniz. Farklı gübre türlerini bir arada görebileceğiniz Tarfin Mobil üzerinden fiyat karşılaştırması da yapabilirsiniz. Eğer hangi gübreyi kullanmanız gerektiği konusunda endişeniz varsa, Tarfin Satış Noktaları’ndan yardım alabilir, toprağınız ve ekinleriniz için en uygun gübreleri seçebilirsiniz. Ayrıca Tarfin, ödeme süreçlerinde sunduğu taksitli veya peşin ödeme alternatifleriyle çiftçilerimizin yüzünü güldürüyor. Siz de Tarfin ile hemen tanışabilirsiniz.