Dünyanın hemen her yerine yayılan, kayalıktan bataklığa dek farklı zeminlere ve iklim şartlarına adapte olmasıyla çeşitlenen orkidelerin bir türü de salep yetiştiriciliği için kullanılıyor. Ülkemiz 26 cins ve 165 tür orkidenin ev sahipliğini yaparken, salep yetiştiriciliği için de ideal bir alan oluyor. Gösterişli çiçekleri ile tanınan orkidelerin gıda alanında kullanımı için doğru türün seçimi, sabırla yetiştirme ve uzun yıllar bekleme gerekiyor. Siz de salep yetiştiriciliği hakkında detaylı bilgiye Tarfin Blog aracılığıyla ulaşabilirsiniz. Çiftçilerimize tarımsal alışverişlerinde destek sunan Tarfin ile doğru bilgiye erişmenin konforunu ve güvenini yaşayabilirsiniz. Ayrıca, Tarfin Mobil uygulamasını hemen telefonunuza indirerek tarımsal girdi fiyatlarını anında karşılaştırmanız ve size en yakın Tarfin yetkili satış noktası aracılığıyla siparişinizi oluşturmanız mümkün. Üstelik, Tarfin’de peşin veya hasat vadeli ödeme imkanı da var. Hemen en yakın yetkili satış noktasını ziyaret ederek bilgi alabilir, Türkiye’deki on binlerce Tarfin çiftçimizden biri de siz olabilirsiniz.
Salep yetiştiriciliği hakkında bilmeniz gereken ilk ve en önemli bilgi, salep bitkisinin koruma altında olan endemik bir tür olduğudur. Bu nedenle çalışmalara başlamadan önce il-ilçe tarım müdürlüklerinden izin alınması gerekiyor. Ayrıca salep üretilen dağlardaki yabani orkidelerin toplanması kesinlikle yasak ve cezaya tabi. Bunun yanında tek yumrulu orkideleri de toplamamak gerekiyor, zira bu işlem nesli tehlike altına soktuğu için çift yumrulu orkideler üzerinden salep üretimi gerçekleştiriliyor. Eğer birden çok yumru varsa, bir ana yumru bırakılıp diğeri tohumluk olarak alınıyor, böylelikle yeniden salep yetiştiriciliği yapılabiliyor.
Hemen uygulamayı indir, fiyatları karşılaştır.
Alışverişini hasada varan vadelerle Tarfin'den yap, uygun fiyata al, tasarrufun cebine kalsın!
Hemen uygulamayı indir, fiyatları karşılaştır.
Peki salep yetiştiriciliği nasıl yapılır? Salep tohumluk yumru üzerinden, sonbaharda ekilerek yetiştiriliyor. Genellikle ekim-kasım ayları, salep ekimine uygun. Toplama için nisan, mayıs tercih ediliyor. Aslında iki tür salepten bahsetmek mümkün, ürünlerin hem fiyatını hem de özelliklerini değiştiren türler; dağ salebi ve çayır salebi olarak adlandırılıyor.
- Dağ salebi: Dağlık bölgelerde yetişen, büyük yumrular bulunduran salep bitkileri kalitesiyle hemen ayırt ediliyor. Fiyatı ve kalitesi daha yüksek olan bu tür, birinci sınıf kabul ediliyor.
- Çayır salebi: Çayırlarda yetişen, yumruları daha küçük olan ikinci sınıf saleplerin fiyatları daha düşük oluyor.
Salep Yetiştiriciliği için Toprak İsteği Nasıldır?
Salep yetiştiriciliği makalesine göre, salep bitkisi Ege Bölgesi’nde 600-700 metreye kadar yüksekliklerde yetişebiliyor. Yüksek rakımlarda ise denemelerden alınan sonuçlara göre hareket ediliyor. Hemen her tür toprakta yetişebilen salep bitkisi, kültür ortamında hafif bünyeli, kışın su tutmayan, süzek ve organik madde açısından zengin topraklarda daha iyi sonuç veriyor.
Salep Yetiştiriciliği için Toprak Hazırlığı Nasıl Olur?
Salep, bitkinin toprak altındaki yumrularından elde edildiği için iyi bir toprak hazırlığı gerekiyor. Bunun için haziran ayında, toprak işleme öncesinde dekara ortalama 4-5 ton yanmış ahır gübresi verilerek karıştırılıyor. Ayrıca solucan gübresi de kullanılabiliyor. Eğer solucan gübresi kullanmak isterseniz, dekara 400-500 kilogram gübreleme yapabilirsiniz. Sürümün ardından, topraktaki yabancı otların ve zararlıların temizlenmesi adına ilaçlama yapabilirsiniz.
Toprağı 3 ay kadar havalandırdıktan sonra yaz boyunca birkaç kez daha toprağı sürmeli ve eylülde esas hazırlığa başlamalısınız. Salep yetiştiriciliği için eylül ayı içinde dekara 15 kilogram N, 10 kilogram P2O5, 15 kg K2O veriliyor. Temel gübrelemenin ardından toprak yeniden işlenerek 25-30 cm yüksekliğinde ve 100 cm eninde küçük sırtlar hazırlanıyor. Sırtların üzeri düzlenerek, gevşek yapıda tohum yatağı oluşturmak gerekiyor. Bu sayede, kışın bitkilerin aşırı yağış durumunda, su altında kalması engelleniyor. Hazırlanan yastıkların üzerine, her yastığa 3 hat halinde, 20 cm aralıklı damla sulama sistemi kuruluyor.
Salep Yetiştiriciliğinde Yumru Ekimi Nasıl Yapılır?
Nisan-mayıs aylarında, tohumluk amacıyla hasat edilen yumrular, salep yetiştiriciliği için kullanılıyor. İzmir için ağustos sonlarında sürmenin başlaması ile yaklaşık eylül ayının ortalarında, önceden hazırlanan sırtlara 15 cm sıra arası, 10 cm sıra üzeri mesafe korunarak ekim yapılıyor. Büyüme noktaları yukarı gelecek şekilde, yaklaşık 6-8 cm derinliğe dikim gerçekleştiriliyor. Bu işlemi soğan kıskası dikmeye benzetebilirsiniz.
Dikimin ardından danaburnu böceği ve toprak kurtlarına karşı, insektisit ile ilaçlama yapmak gerekiyor. Dikim işleminin hemen ardından sulamayla yumruların toprakla teması sağlanıyor. Ayrıca, mevsim şartlarına göre sulama, ot alma gibi işlemlerle yumruların bakımı sağlanıyor. Bunun yanında ilkbahar aylarında böceklerle mücadele için ilaçlamaya devam edilmesi şart görülüyor.
Salep Yetiştiriciliği için Bakım İşlemleri Nelerdir?
Yumru dikiminin ardından, yağışla beraber yumrular toprak yüzeyinde görünür oluyor. Eğer yağış yetersizse, sulama desteği ile bitki büyüme için teşvik edilebiliyor. Ancak genellikle yağışlar yeterli oluyor. Fazla sulama veya su altında kalma alternaria hastalığına neden olabildiği için kesinlikle önerilmiyor.
Salep yetiştiriciliği için en önemli sorun yabancı ot olduğundan, hem elle alma hem de ilaçlama gibi işlemlere gereksinim duyuluyor.
Salep bitkisinin en önemli zararlıları, domuzlar ve köstebekler oluyor. Domuzlara karşı çit ile önlem almak gerekirken, köstebekler için kimyasal ve kültürel yollara başvuruluyor.
Salep Hasadı Nasıl Yapılır?
Salep bitkisi için ideal söküm zamanı 4-5 kilogram yaş yumrudan 1 kilo kuru yumru edilebilecek zamana denk geliyor. Bunun için tam çiçeklenme döneminde salep hasadı yapılıyor. İzmir koşullarında en uygun zaman, nisan ayını işaret ediyor. Elle, şaşula yardımıyla yapılan hasat sırasında yumruların saplarından kırılarak toprak altında kalmamasına dikkat ediliyor. İyi bakıldığında salep bitkileri 2-3 yumru yapabiliyor. Kötü bakım ise yumru sayısında azalmaya ve verimde düşüşe neden oluyor.
Hasat Edilen Salep Yumruları Nasıl Depolanır?
Hasat edilen saleplerin soldurma işlemi, havadar ve açıkta gerçekleştiriliyor. Plastik kasalar içine tek sıra halinde serilen salepler, %75 gölgeleme altında, iklime göre ortalama 10-15 gün süreyle solduruluyor. Havalar güneşli ve rüzgarlı olduğunda soldurma kısaltılıyor, yağışlı ve serin olması durumunda soldurma süresi uzatılıyor. Ayrıca, yağış olduğu zamanlarda yumrular örtülerek korunuyor.
Soldurma durumunda, yumrular küçük berelerini tamir ediyor, kabuklar kalınlaşıyor ve su kaybederek depolamaya daha uygun hale geliyor. Eğer yumrular çok yaralıysa, soldurma sırasında çürüyebiliyor veya kuruyarak diğerlerinden ayrılıyor. Soldurma işlemi sayesinde, depolamada çürüyecek, diğer yumrulara zarar verebilecek yumrular alınarak depolamanın daha sağlıklı olması sağlanıyor.
Soldurma işleminin ardından, yumrular 4-5 santimetreyi geçmeden plastik kasa, karton kutu veya çuvallara konularak gölge yerlere alınıyor. Güneş görmeyen, hava sirkülasyonu olmayan ve farelerden korunan oda koşullarında muhafaza gerçekleşiyor. Bunun yanında, depolama sürecinde yumruların %40-50’ye dek ağırlık kaybı yaşayabileceği biliniyor. Eylül sonu, ekim başı gibi depolardan alınan tohumluk yumrular, fide yastıklarında hazırlanan yerlere dikilebiliyor.
