Organik Tarım Nedir, Organik Tarım Belgelendirmesi Nasıl Yapılır?

Organik tarıma ilgi ülkemizde de, dünyada da her geçen gün artıyor. Tüketici için temiz besine ulaşma kaynağı olarak görülen organik tarım, üretici için ise yerel kaynaklara dayalı bir üretim sistemi anlamına geliyor. Talebin artmasıyla beraber çiftçilerimiz için parlak bir fikir gibi görünen “organik tarım” girişiminde bulunmak, aslında çok da kolay değil. Alınması gereken belgeler, uyulması gereken standartlar mevcut. Organik tarım belgelendirmesi hakkında detaylı bilgi vermeden önce organik tarımın tanımından ve nasıl yapılması gerektiğinden bahsederek sizleri bilgilendirebiliriz. 

Organik Tarım Ne Demektir?

Çıkış kaynağı Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği ülkeleri olan organik tarım, bugün dünyanın tarım alanında gittiği yönü işaret ediyor. Organik tarım standartları genel olarak şu maddeler üzerinden belirleniyor:  

• Üretimden tüketime kadar her aşama kontrol altında tutuluyor. 
• Organik tarım üretilen mahsulün tamamen doğal gelişim süreci takip edilerek yetiştirildiğini ifade ediyor. Organik tarım yapılacak tarlanın bile dış kirleticilerden uzak olması gerekiyor. 

Yabancı ülkelerde organik tarım tanımı yeterli gelmediği için yeni başka konseptler de kullanılıyor. Biyolojik veya ekolojik tarım gibi isimlere başvurulabiliyor. Organik kelime olarak canlı organizmalarla ilgili olan olayları ifade ediyor. Ancak yetiştirilen her ekin zaten bir şekilde organik süreçler içeriyor. Bu nedenle bazı otoriteler, bu konsepti doğru kabul etmeyebiliyor. Yine de altını çizmeliyiz, ülkemizde hala sentetik ürün ve etkenlerden uzak, doğal tarım organik tarım adıyla isimlendiriliyor. 

Organik tarım yapılırken organik veya organik olmayan kimi gübrelere başvurulabiliyor. Bitkisel kökenli maddeler tarımsal yetiştiriciliğe destek için tercih edilebiliyor. Bu listede hangi maddelerin olduğu Organik Tarım Kanunu ve ona dayalı çıkan yönetmeliklerce belirleniyor. Sözü edilen yasal düzenlemeler Avrupa Birliği’nce kabul edilen organik tarım mevzuatı ile birebir uyum gösteriyor. Türkiye’de düzenlenen organik tarım standartları bugün Avrupa’daki ile tam uyum gösteriyor. 1994 yılında çıkan Bitkisel ve Hayvansal Tarım Ürünlerinin Ekolojik Metotlarla Üretilmesine İlişkin Yönetmelik ve 2002 yılında yürürlüğe giren Organik Tarımın Esasları ve Uygulamasına İlişkin Yönetmelik organik tarım üretiminin standartlarını belirliyor. 

Organik tarımı, geleneksel yöntemlerden ayıran temel fark toprak ve su kaynaklarına dost olması olarak özetleniyor. Hava, toprak ve su kirliliği oluşturmadan tarım yapmaya imkan tanıyan organik prosedürler, doğal kaynakların hızla tükendiği günümüzde bir lüks değil gereklilik olarak görülüyor. 

Organik Tarım Belgelendirmesi Nedir?

Tarımsal üretimde organik belgelendirmesi, tarladan sofraya kadar olan tüm süreci kapsıyor. Bütün aşamaların kontrol edildiği, standartlar üzerinden denetlendiği ve tüketicinin güvenini kazandığı belgelendirme sistemi, Türkiye’de sıkı sıkıya işliyor. Belgelendirme çalışmaları, organik tarım standartlarının gereği olan kontrollerin yapılması, mahsulün değerlendirilmesi ve uygunluğunun saptanması için devam ediyor. Kontrol ve belgelendirme yapan kuruluşlar,  TS EN ISO/IEC 17065 Uygunluk değerlendirmesi - Ürün, proses ve hizmet belgelendirmesi yapan kuruluşlar için şartlar standardı gereği en geç 2 yıl içinde akredite oluyor. Organik tarımda belgelendirme, üretici firmanın akredite belgelendirme kuruluşuna başvurması ile başlıyor. Kuruluşun değerlendirmeleri sonucunda denetim yapılıyor ve riskler, şüpheli durumlar değerlendiriliyor. Toprak, ekin örnekleri üzerinden analizler gerçekleştiriliyor. ISO 17025 standardına göre akredite edilmiş bir laboratuvarda yapılan değerlendirmeler raporlanıyor. Sonrasında, işletme uygun görülürse Organik Tarım Belgesi almaya hak kazanıyor. Belge üzerinde ürünün izlenebilirliği için gerekli olan tüm detaylar yer alıyor. 

Organik Tarım Belgesi Nasıl Alınır?

Akredite danışmanlık kuruluşlarına yapılan müracaat sırasında çiftçilerimiz bir form dolduruyor. Form, elden, faks veya e-posta yoluyla kuruluşa gönderilerek bilgiler iletilmiş oluyor. Sonrasında kuruluş ilgili üretici için bir sözleşme hazırlayarak bir dosya numarası açıyor ve inceleme koordinasyonuna başlanıyor. Kontrol elemanları gerekli incelemeleri yaparak raporlandırıyor. Uygun tarihlerde yapılan saha faaliyetlerinde üretim alanları, yönetmelik ve esaslar doğrultusunda değerlendiriliyor. Denetmen, tarım arazisinin önceki senelerdeki faaliyet durumundan yapılan uygulamalara, bölgenin fiziksel şartlarından mahsulün kalitesine, risk durumlarına göre aldığı kayıtlar üzerinden raporlarını oluşturuyor. Kontroller sonucu olumlu bir sonuç alınması halinde, üreticinin organik tarım koşullarını sağladığına dair Organik Tarım Müteşebbis Sertifikası düzenleniyor yani belgelendirme yapılıyor. Geçiş sürecini tamamlamış çiftçilerimiz ise Girişimci Sertifikası ile beraberinde, Organik Ürün Sertifikası almaya hak kazanıyor. Eğer üretici organik tarıma uygun değilse, olumsuz sertifikasyon karar yazısı ile resmi bilgilendirme yapılarak, istek halinde tüm süreç tekrar başlatılabiliyor. Bildirilen eksikler tamamlanarak yeniden başvuru sürecinin ilerlemesi ve organik tarım belgesi alınması sağlanabiliyor. 

Organik Tarım Belgesi Süreçleri Nelerdir?

• Organik belgesi sürecinde ilk aşama doğaya uyum oluyor. Tarımsal üretim faaliyetinin ekolojik dengeye uyumlu planlanması, uygun ekin seçimi, yaban hayata zarar verilmemesi, tesis ve yapılan doğal yaşama destek vermesi ilk prensibi oluşturuyor. 
• Organik bitkisel ve hayvansal üretimde atık yönetimi, yenilenebilir enerji temini önem taşıyor. İç kaynaklarla üretimin kendine yetmesi ikinci prensip olarak karşımıza çıkıyor. 
• Sürdürülebilirlik üçüncü prensibi oluşturuyor. Ekim nöbeti uygulamak, biyolojik çeşitliliğe sahip çıkmak, ekonomik üretim ve işletme yöntemleri kullanmak gerekli görülüyor.
• Tarımsal üretimde zararlı kimyasal, ilaç, katkı kullanmamak ve kalıntılardan kaçınmak gerekiyor. İnsan, toprak, doğa, hayvan sağlığı için uygunluk dördüncü prensip olarak görülüyor. 
• Tarımsal üretim standartlarına uyumluluk, süreçlerin şeffaf ve kayıt altında olması, her aşamanın kontrol edilmesi ve belgelendirilmesi son prensibi oluşturuyor. 

Bu prensiplere uyum göstererek üretim yapan çiftçilerimiz, belgelendirme kuruluşları aracılığıyla Organik Tarım Belgesi alabiliyor. Başvuru sonrasında ön inceleme ve sözleşme teklifi sürecine geçiliyor. Onaylanan sözleşme sonrasında belgelendirme için adımlar atılıyor. Belge ve bilgi toplama, araştırma süreçlerinin sonrasında tüm aşamalar olumlu sonuçlanırsa belge hazırlanıyor. 

Organik Tarım Belgesi Alabilmek İçin Gerekenler Nelerdir? 

Hangi tür organik üretimin ne kadar alanda, nasıl gerçekleştirileceği planlanarak Kontrol ve Sertifikasyon Kuruluşu’na başvuru yapılıyor. Çiftçiler bireysel başvuru yapabildiği gibi üretici şirketler, birlikler, kooperatifler, bireyler ve tüzel kişilikler başvuru gerçekleştirebiliyor. Kişi veya kurumlar, başvurulan kuruluşa form doldurarak beyanda bulunuyor. Beyana göre hazırlanan özel sözleşme tarafın onayına sunuluyor. İnceleme için hazırlanan sözleşme imzalandıktan sonra Organik Tarım Belgesi alma için süreçler sürdürülüyor. İlgili başvuru formunda vergi numarası, sorumlu kişinin kimlik bilgileri, araziye en yakın havaalanının uzaklığı gibi sorular yer alıyor. Daha önce başvurulan bir sertifika olup olmadığı ve sonucu kuruma bildirilen formda anlatılıyor. İşletmenin yeri ve konumuna dair bilgiler kurumla paylaşılıyor. Detaylı bilgiyi Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik üzerinden alabilirsiniz.

Türkiye'de Organik Tarım

Ankara Üniversitesi kaynaklarına göre, Türkiye’de organik tarım yatırımları 2005 yılı itibarıyla artış gösteriyor. Ancak esas kırılma 2009 yılında yaşanıyor. Öyle ki, organik tarım yapan çiftçi sayısı bu yıla dek 15.000 kişi ile sınırlıyken, 35.565’e ulaşıyor. Yükselen eğilim 2013 yılına geldiğinde organik tarım yapan çiftçi sayısının 60.797’e çıkmasına neden oluyor. Her geçen gün artan üretim alanları ise 170.000 ha civarından 2009 yılında 501.641 ha düzeyine çıkıyor. 2013 yılında ise bu alan miktarı 769.014 ha’a kadar ulaşıyor.

Türkiye’de en fazla organik üretim yapan bölgeler; %66.2 oranıyla Doğu Anadolu, %12.4 ile Ege Bölgesi, %8.8 ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi oluyor. Onları İç Anadolu, Karadeniz, Akdeniz ve son sırada Marmara Bölgesi takip ediyor. İl bazında liderliği ise Van göğüslüyor. Onu Kastamonu, Ağrı, Erzurum ve Muş izliyor. 

Türkiye’de organik tarımın gelişmesinin en önemli nedeni, ülkemizin Avrupa organik pazarına dahil olması olarak görülüyor. Geleneksel ürünlere artan talep, özellikle kuru incir ve üzümde organik yetiştiriciliğin artmasına yol açıyor. Sonraki yıllarda kuru kayısı, fındık ve pamukta başlayan organik üretim artışı günümüzde hemen hemen tüm ürünlerde devam ediyor. 

Organik Tarımın Avantajları

İnsan sağlığı ve çevreye olumlu etkileri ile tanınan organik tarımın avantajları şöyle sıralanıyor: 

• Sentetik kimyasal kullanılmaması çiftçilerimize maliyet avantajı oluşturuyor. Ayrıca üretim sırasında çevreye verilen zarar azalıyor. 
• Üreticilerin geliri ürüne bağlı olarak değişse de, organik ürünlerin pazar değeri de kayda değer oranda artıyor. Ayrıca organik ürün üreticilerine verilen destekler de üretici için avantaj oluşturuyor.
• Yanlış ve fazla pestisit kullanımından kaynaklanan zehirlenmelerin önüne geçiliyor. Üreticilerin gerekli önlemleri almadan yaptıkları ilaçlamalar nedeniyle oluşan zehirlenmeler ortadan kalkarken, yanlış kullanım dolayısıyla görülen su kirliliği gibi sorunlara mani olunuyor. 
• Bilinçsiz gübrelemenin neden olduğu tuzluluk, mikroorganizma faaliyetlerinde azalma, toprak yıkanması, verim kaybı, erozyon sorunları azalıyor. 
• Sözleşmeli organik tarım sayesinde çiftçinin tüm ürününün alınması garanti ediliyor.
• Özel bilgi ve uzmanlık gerektiren organik tarım modeli, ziraat mühendisleri için yeni istihdam alanları oluşturuyor. 
• Kontrol ve danışmanlık hizmetlerinde uzmanların görev alması, kalite kontrol süreçlerinin adım adım işlemesi  ürünlere duyulan güveni de artırıyor. 

Tarfin Blog, tarımsal üretim ile ilgili birçok konuda sizleri bilgilendirmek için yanınızda. Tarfin Mobil üzerinden tarımsal ürün ihtiyaçlarınızı karşılayabilirsiniz. Tarımsal üretimde kullanacağınız ürünlerin fiyatlarını uygulama üzerinden karşılaştırabilir, alışverişlerinizde yeni nesil tarım sisteminin avantajlarından faydalanabilirsiniz. Peşin veya vadeli ödeme imkanı sunan Tarfin ile tanışmak için Türkiye’nin dört bir yanındaki 600’den fazla Tarfin yetkili satış noktasından birini ziyaret edebilirsiniz. Siz de Tarfin ile toprağına bereket katan binlerce mutlu çiftçimizden biri olabilirsiniz.