Hıyar Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

Tek yıllık bir bitki olan hıyar, kabakgiller familyasına ait. Kökleri Hindistan’a dek uzanan sebze, 5000 yıldır kültürel yetiştiriciliğin nesnesi oluyor. Bugün tüm dünyada hıyar yetiştiriciliği yapılıyor. Ülkemizde ise hıyar yetiştirilen alanlar Ege, Akdeniz, Marmara’da yaygınlaşıyor. Hıyar yetiştiriciliği, Türkiye’nin tüm tarım faaliyetlerinin yüzde 5’lik bir kısmına denk duruyor. Hem açık arazide hem de tarlada tarımı yapılan bu sebze hakkında detaylı bilgiyi yazımızda bulabilirsiniz. Ayrıca tarımsal girdi alışverişlerinizde Tarfin Mobil üzerinden anında fiyat karşılaştırması yapmanız mümkün. Dahası, Tarfin yetkili satış noktalarından vereceğiniz siparişlerde, peşin veya hasat vadeli ödeme imkanı da sizinle! Siz de zaman kaybetmeden ülkemizin dört bir yanında bulunan, sayıları 1000’i aşan Tarfin yetkili satış noktalarına gelin! 

Hıyar yetiştiriciliği konulu yazımızda bulacağınız diğer başlıklar: 

• Hıyar Çeşitleri Nelerdir? 
• Hıyar Bitkisinin İklim İsteği Nasıldır?
• Hıyar Bitkisinin Toprak İsteği Nasıldır?
• Hıyar Yetiştiriciliği için Toprak Nasıl Hazırlanır?
• Hıyar Yetiştiriciliği için Ekim Nasıl Yapılıyor? 
• Hıyar Hastalık ve Zararlıları Nelerdir? 
• Hıyar Yetiştiriciliğinde Sulama Yapılır mı?

Hıyar Çeşitleri Nelerdir? 

Hıyar bitkisinin 90 farkı cinsi bulunuyor. Bu cinslerin çatısı altında 750 farklı hıyar çeşidinden söz ediliyor. Şekillerine, büyüklüklerine ve kullanım alanlarına bağlı olarak farklılaşan çeşitlerin kimi sofralık kimi ise turşuluk özellik gösteriyor. 

• Serada yetiştirilen sofralık hıyarlar arasında bittex, orion, melior çeşitlerini sayabiliriz. 
• Argus, hokus ve nimbus gibi hıyar çeşitleri ise turşuluk olarak kullanılıyor. 
• Tarlada yetiştirilen sofralık hıyar çeşitleri arasında colorado, cubit, stays green, langa, Çengelköy bulunuyor. 
• Tarlada yetişen turşuluk hıyarlar ise kornişon, Rus hıyarı, belair, belmonte olarak sayılıyor. 

Turşuluk ürünler daha küçük boyutlu olurken, salatada kullanılan sofralık çeşitlerde boyutlar irileşiyor. 

Hıyar Bitkisinin İklim İsteği Nasıldır?

Ilık iklim bitkisi olan hıyar, çok yüksek ve düşük sıcaklıklardan hoşlanmıyor. Özellikle hıyar yetiştiriciliği için uygun iklimin çok soğuk olmaması gerekiyor. Soğuklara karşı dayanıksız olan ürün, sıfırın altındaki sıcaklıklardan zarar görüyor. Diğer taraftan bu durumda mantar hastalıkları baş gösterebiliyor. 

Hıyar tohumlarının çimlenme sıcaklığı 11 dereceyi gösteriyor. Bu değer, 18 dereceye kadar çıkabiliyor. Sıcaklık arttıkça çimlenme hızında da artış meydana geliyor. Ancak yükselen sıcaklıkla beraber sulama yapılmaması gelişim için olumsuzluk yaratıyor. Sıcak ve kurak dönemlerde sulama isteyen hıyarlar, meyvelerinde kaliteyi sulama ile sağlıyor. Hatta suyu yeterli olmayan hıyar meyveleri, acılaşarak pazar değerini kaybediyor. 

Sıcaklıkların 30 derecenin üstüne çıkması da hıyarlar için uygun değil. Yüksek sıcaklıklarda, solgunluk hastalıkları görülebiliyor. Ayrıca bitkilerin direkt güneş ışığı temasından da korunması gerekiyor. Işık süresi ve ışık miktarının az olmasının erkek çiçek oluşumunu fazlalaştırdığını aklınızda tutmalısınız. Eğer ışıklanma miktarı 6000 ile 8000 luc arasında ve süre 12 saatten fazla ise, dişi çiçeklenme oranı yükseliyor. Bu da verimin artması anlamına geliyor.

Örtü altı hıyar yetiştiriciliği sırasında sıcaklığın 25-28 derece arasında olması gerekiyor. 15 derecenin üstünde meyve bağlama gerçekleşiyor. Ancak sıcaklığın bu dönemde 12 derecenin altına düşmesi bitkiye zarar veriyor. 

Son olarak vejetasyon sürecinde nemin %70-80 aralığında olmasına dikkat etmelisiniz. Daha düşük veya yüksek nemin bitkiyi zarara uğratacağını not alabilirsiniz. 

Hıyar Bitkisinin Toprak İsteği Nasıldır?

Hıyar, yüksek nem, düşük sıcaklık sunan, kurak ve killi topraklarda verim özelliğini kaybediyor. Ancak su tutma kapasitesi yüksek olan, tuz oranı fazla olmayan, yüksek kireç bulundurmayan ve besin değeri zengin topraklarda yüksek verim vadediyor. Ayrıca hafif topraklar da, organik madde açısından yeterince zengin olduğunda, hıyar yetiştiriciliği için kullanılabiliyor. 

Hıyar yetiştirmek için toprağın pH derecesinin 5.5 ile 5.8 arasında olmasına özen göstermelisiniz. Eğer pH derecesi daha düşük olursa bitkilerde magnezyum eksikliği görülebiliyor. Bu da hem kalitenin hem de verimin düşmesini beraberinde getiriyor. 

Hıyar Yetiştiriciliği için Toprak Nasıl Hazırlanır?

Kış aylarında derin sürülen toprağı, ekim-dikimden bir hafta kadar önce, ilkbahar mevsiminde 10-15 cm derinlikte yüzlek sürmelisiniz. Sonrasında düzeltme ve karık açma ile süreci tamamlayabilirsiniz. Bunun yanında toprağın ekime-dikime hazır olması için birkaç ay önce dekar başına 3-6 ton yanmış çiftlik gübresi kullanabilirsiniz. Tüm bu toprak hazırlığı işlemleri sırasında toprak analizi yaptırarak, hıyar yetiştiriciliği için eksik makro ve mikro elementlerin tespiti gerçekleştirmelisiniz.

Hıyar Yetiştiriciliği için Ekim Nasıl Yapılıyor? 

Hıyar tohumlarını toprağa ocak ya da çizgi usulü elle veya mibzer ile ekebilirsiniz. Ayrıca tohumları ekmeden önce toprağa bir avuç yanmış çiftlik gübresi bırakmalısınız. Diğer taraftan ekimi takip eden 5-6 gün sonra ise yağmurlama sulama ile toprak yumuşatmalısınız. 

Hıyar yetiştiriciliği için farklı ekim tekniklerinden bahsedebiliriz:

• Tek sıralı ekim: Bu yöntem rüzgarlı alanlarda tercih ediliyor. Islak bez içinde, ekimden birkaç gün evvel çimlendirilen hıyar tohumları, 2-3 cm derinliğe gömülerek toprak bastırılıyor. Aynı anda 3-4 tohum ekiliyor. Çimlenen hıyarlar 2-3 gerçek yaprak çıkardığında ise seyreltmeye geçiliyor. Bu hıyar yetiştirme tekniğinde 100 x 50 x 50 cm dikim sistemi uygulanıyor. 
• Çift sıralı ekim: 65-75 cm sıra arası, 30-50 cm sıra üzeri mesafe ile tohumlar ekiliyor. Rüzgarsız alanlarda çift sıralı ekim tercih ediliyor. 

Kurak topraklarda ekim derinliği 5-10 cm arasında değişirken, nemli topraklarda ekim derinliği 10-15 cm’yi buluyor. Fide ile hıyar yetiştiriciliği için tek sıra yapılacaksa masuralar 50-60 cm genişliğinde hazırlanıyor. Eğer çift sıralı fide dikimi gerçekleşecekse 80-120 cm genişliği korunuyor. Sıra üzeri için ise 40-50 cm aralık yeterli oluyor. Herek kullanılıyorsa mesafeler azaltılarak fide sayısı artırılıyor. 

Hıyar Hastalık ve Zararlıları Nelerdir? 

Hıyar yetiştiriciliğinde en sık görülen hastalıklar arasında külleme hastalığı, mildiyö, yaprak lekesi, antraknoz, kök boğazı yanıklığı, alternaria yaprak yanıklığı, solgunluk ve kök çürüklüğü sayılıyor. 

Hıyar bitkisine en çok zarar veren zararlılar ise beyaz sinek, danaburnu böceği, sarı çay akarı, bit, yaprak galeri sineği, tohum sineği, karpuz telliböceği, kırmızı örümcek, nematodlar olarak sıralanıyor. 

Hastalık ve zararlı mücadelesi için yabancı otların temizliği, ilaçlama, doğru fide ve tohum seçimi büyük önem taşıyor. Ayrıca çok sulamadan kaçınmak, temizliğe dikkat etmek, sorunların oluşmasını büyük ölçüde engelliyor. 

Hıyar Yetiştiriciliğinde Sulama Yapılır mı?

Az ve sık su prensibi ile sulanan hıyarlar için en ideal sulama yöntemi damlama sulama oluyor. Kullanılacak su miktarı ve sulama aralığı ise hıyarların çeşidine, bölge iklimine ve bitkilerin gelişim dönemine göre değişiyor. Yeterli donanım olmadığı durumlarda ise karık veya tava sulama yöntemlerini de kullanabilirsiniz.
 

Hıyarların dikiminin hemen ardından bol sudan kaçınmalısınız. Dişi çiçek ve meyve olumu görülene dek gerekmedikçe, çok kurak olmadıkça sulama yapmamalısınız. Sonraki dönemlerde ise uygun miktarda su vererek meyvelerin acılaşmasını önleyebilirsiniz. Yeterli su alamayan bitkinin verimi ve mahsullerin pazar değeri büyük oranda düşüşe uğruyor. Bu nedenle sulamayı ihmal etmemelisiniz.