Ankara Üniversitesi kaynaklarına göre, çayır tetanisi hipomagnezemi adıyla da anılıyor. Magnezyum eksikliğinin dışavurumu olan çayır tetanisini yakından tanımak için önce magnezyumu ve vücuttaki işlevlerini bilmeliyiz.
Hücre içinde pozitif yüklü bir mineral olan magnezyum, metabolik enzimatik reaksiyonlarda hayati önem taşıyor. Özellikle kalsiyumla beraber, sinir iletiminde önemli rol oynuyor. Ayrıca kemik oluşumu için de magnezyuma gereksinim meydana geliyor. Magnezyumun tüm fonksiyonları şöyle sıralanıyor:
Hemen uygulamayı indir, fiyatları karşılaştır.
Alışverişini hasada varan vadelerle Tarfin'den yap, uygun fiyata al, tasarrufun cebine kalsın!
Hemen uygulamayı indir, fiyatları karşılaştır.
- Tüm fosfat reaksiyonlarında ve protein sentezinde magnezyum kullanılıyor.
- Kas ve sinir sistemine magnezyum sayesinde işleyiş gerçekleşiyor.
- Süt veriminde ve yağ düzeyinin düzeltilmesinde magnezyum işlevsel oluyor.
- Normal rumen fermantasyonunda görev alıyor.
- İskelet gelişiminde, süt üretiminde, üreme sağlığında magnezyumun öneminden bahsedilebiliyor.
- Magnezyum döl tutmada önemli rol alıyor.
Magnezyum, rutin beden işleyişinde bedenden idrar, süt ve dışkı yoluyla atılıyor. Günde ortalama 30 litre süt verimi olan bir inek, sadece sütle bedeninden 3.6 gram süt kaybediyor. Bu nedenle veterinerler, rasyonda düzenli olarak magnezyum desteği olması gerektiği konusunda birleşiyor.
Çayır Tetanisi Nedir?
Nöromusküler belirtilerle karakterize edilen bir hastalık olan çayır tetanisinin asıl nedeni, vücut sıvılarında magnezyum seviyenin düşmesi olarak tarif ediliyor. Bu soruna genellikle Ca seviyesinin düşmesi de ekleniyor. Magnezyum nöromüsküler iletide, iletiyi yavaşlatıyor. Eksikliği durumunda ise kaslar tetanik kontraksiyon durumuna geçiyor. Gözle görülür belirtilerin dışında testlerde belirlenen değer değişikliğkleri de gözlemleniyor. Hipomagnezemik durumda, kan serumunda magnezyum düzeyi 1 mg/dl’den daha düşük oluyor.
Çayır Tetanisi Nedenleri Nelerdir?
Ankara Üniversitesi Açık Ders kaynaklarına göre çayır tetanisi, en çok 4-7 yaş arasındaki yaşlı ineklerin erken laktasyonunda görülüyor. Laktasyondaki inekler, bahar aylarında ahırdan yeşil meralara çıktığında hastalık da baş gösteriyor. Kötü beslenen sığırlarda hastalık oranı %12’ye kadar çıkarken ölüm oranı yer yer %100’e kadar yükselebiliyor. Genellikle %30 ile %100 arasında ölüm gerçekleşiyor.
Çayın tetanisi nedenleri şöyle sıralanıyor:
- Yemlerde magnezyumun yetersiz olması.
- Genç yeşil tahıl bitkileri ve buğday mera otlatma zehirlenmeleri
- Kışın yetersiz beslenme ve sert hava koşullarının gerçekleşmesi
- Geç gebelik
- Hava nedenleri, yaralanma veya başka bir hastalık nedeniyle yem alımının azalması
- Yüksek protein ve potasyum içeren yemler magnezyumun kullanılabilirliğini azaltıyor.
- Azotlu gübreler ve potasyumlu gübreler kullanılan meralarda otlatma. (Gübrelerdeki nitrojen ve potasyumun bitki tarafından alınması, hayvanlarda magnezyum değerlerinin düşmesine neden olabiliyor. Gübrenin bilinçli ve yeterli düzeyde kullanımı sorun olasılığını azaltıyor. Gereksiz ve bilinçsiz gübrelenen topraklarda otlama hayvanlar için çayır tetanisi nedeni olabiliyor.)
- Düşük magnezyum içeren otlarla beslenme
- Soğuk mevsim otlarıyla beslenme
- Hayvanların yüksek K, düşük Mg içeriğine sahip tahıl merada otlatılması
- Yeşil otla beslenme ve sonucunda yaşanan ishal, Mg emilimini azaltıyor.
Çayır Tetanisi Belirtileri Nelerdir?
Hastalığın birçok farklı semptomundan söz edilebiliyor, bazı durumlarda hasta hayvanlar herhangi bir belirti göstermeden aniden ölebiliyor. En sık görülen çayır tetanisi belirtileri ise şöyle sıralanıyor:
- Aniden sinirlilik hali gösterme
- Baş, boyun ve ayaklarda titreme, spazmlar ve kasılmalar
- Kulaklarda seyirme
- Aşırı uyarılmışlık hali, uyarılara karşı duyarlılık
- Sendeleyerek yürüme, denge kaybı ve düşüş
- Yerde titreme, kasılma, boş çiğneme hareketleri, köpüklü salya çıkarma
- Kas hareketlerinde artış sonucu ateş yükselmesi
- Taşikardi, gürültülü kalp sesleri
- Hızlı ve kuvvetli soluma
- İştah azalması
- Süt veriminde düşüş
- Sert bakışlar, yüz hatlarında gerilme
- Anormal hareketler
- Diş gıcırtısı ve yalanma
- Baş ve boyunda öne uzanma, kulaklarda dikleşme
- Olağandan sık dışkılama ve işeme
- Arka ayaklarda ve kuyruklarda titreme
- Bacakları açarak durma
- Sürüden uzaklaşma
- Eklemlerde bükülmeme
- Hayvanların şuursuzca koşması ve çırpınarak yere düşmesi
Çayır Tetanisi Nasıl Anlaşılır?
Semptomların takibi ile veterinerlere danışmak gerekiyor. Hastalığın belirtileri genellikle başka hastalıklarla karıştırılabiliyor ancak ayırıcı tanı için bazı belirtilere odaklanılabiliyor. Saldırganlığın olmaması hastalığı kuduzdan ayırmayı sağlıyor. Titreme ve konvülsiyonların sonrasında beden sıcaklığın yükselmesi hastalığı süt humması hastalığından ayırt etmeye yardımcı oluyor. Körlüğün bulunmaması kurşun zehirlenmelerinden, başın bir tarafa eğik olmaması listeriosisten ayırt etmeyi sağlıyor.
Veteriner hastalığın teşhisini kan ve idrar testleriyle rahatlıkla koyabiliyor. Normal magnezyum seviyesi 2.25 mg/dl ölçülürken, hasta hayvanlarda 1’in de altına düşüyor.
Çayır Tetanisi Tedavisi
Hastalığın tedavisinin uzman bir veteriner hekim tarafından yapılması gerekiyor. Gerekli vitamin ve mineraller, hasta hayvanlara enjeksiyon veya ağız yoluyla tatbik ediliyor. Tek doz uygulama yeterli olmadığı için günlerce hayvana destek çözeltiler verilmesi gerekebiliyor. Veterinerler gerekli hallerde kullanılan yemin değiştirilmesini, hayvanın yaşam rutininin nekahate uygun olarak düzenlenmesini isteyebiliyor. Doğru, zamanında ve aralıksız tedavi ile hayvanlar kısa sürede toparlanarak eski sağlığına kavuşabiliyor. Ancak tedavi sürecinde yaşanan herhangi bir sorun veya aksaklık, hayvanların ölümüyle sonuçlanabiliyor. Bu nedenle zaman kaybetmeden veterinerinize danışmalısınız. Erken teşhisin tedavide oldukça önemli avantaj sağladığını aklınızda tutabilirsiniz.
Çayır Tetanisinden Korunma Yolları Nelerdir?
- Meraların magnezyum tuzları ile gübrelenmesi otlayan hayvanların hastalanmasının önüne geçebiliyor.
- Hayvanların meraya çıkartılmadığı dönemlerde yemlerine magnezyum oksit ilave edilebiliyor.
- Ek yemleme yapılmadığı zamanlarda mineral, içme suyuna ekleniyor. Ancak magnezyum kloritin fazla verilmesi su tüketimini azaltabileceği için dozlarda dikkatli olunması gerekiyor.
- Mineral karmasına %25 oranında MgO katılabiliyor.
- Sığırlara ve koyunlara düzenli olarak, günlük dozlarla MgO uygulanabiliyor.
- Rasyondaki Kalsiyum, Potasyum, Azot ve Fosfor düzeylerine ekstra dikkat ediliyor.
- Gübreleme yapmadan önce toprak analizi yapılması önem taşıyor. Ona göre azot ve potasyum gübresi kullanmak, hayvanların hastalanmasını önleyebiliyor.
- Buzağılara 4 gün itibarıyla kaliteli ve dengeli yemler vermek gerekiyor. Sığırlara da kaliteli sığır süt yemi ve besi geliştirme yemi verilmesi sorun oluşmasına karşı önlem meydana getiriyor.
- Hayvanlarda stresin düşük tutulması öneriliyor.
- Potansiyel sorunlu meralarda, daha az duyarlı sığır ırklarının otlarılması önlem olarak görülüyor.
Koyunlarda Çayır Tetanisi
Çayır tetanisi sığırların yanı sıra koyun ve keçilerde de görülebiliyor. Keçi ve koyunlarda çayır tetanisi, körpe mera otlarıyla beslenen hayvanların birkaç gün veya birkaç hafta içinde hastalanmasıyla belirginleşiyor. Kandaki magnezyum düzeyi düşüyor. Sığırlarda görülen belirtiler koyunlarda da ortaya çıkıyor. Tedavide yine magnezyum takviyesi kullanılıyor ancak sığır ve koyunlarda kullanılan dozlar değişiklik gösteriyor. Koyunda çayır tetanisi olması durumunda muhakkak veterinerinize başvurmalısınız.
Tarfin, hayvanlarınız için kaliteli ve besleyici yemler bulabilmenizin ekonomik yolunu gösteriyor. Tarfin Mobil uygulaması üzerinden hayvan yemlerini inceleyebilir, fiyat karşılaştırması yapabilir ve ödeme kolaylıklarıyla sipariş verebilirsiniz. Peşin veya vadeli alışveriş yapmak için siz de bölgenizdeki Tarfin yetkili satış noktaları ile iletişime geçebilirsiniz. Türkiye’deki 700’ü aşkın yetkili satış noktasıyla hizmet veren Tarfin ile tanışabilir, binlerce mutlu çiftçimizden biri de siz olabilirsiniz.
