Azot Gübresi Nedir? Çeşitleri Nelerdir?

Ekinlerin gelişimi için hayati önem taşıyan maddelerin başında gelen azot, toprakta bulunan azot miktarının yeterli gelmemesi durumunda gübre çeşitleri ile takviye ediliyor. Azot gübresi olarak kategorize edilen alternatifler, içerisinde yoğun miktarda azot bulunduran gübreleri işaret ediyor. Üst gübre olarak bilinen azot gübresi çeşitleri şöyle sıralanıyor. 

• Amonyum sülfat gübresi: Şeker gübresi olarak da bilinen gübre, hem üst gübrelemede hem de taban gübresi olarak tercih edilebiliyor. Asit oranı düşük, kireçli topraklar için uygun olan gübre, %21 azot, %27 kükürt içeriyor. Besinlerin hem azot hem de kükürt ihtiyacını karşılıyor. Gübre, içindeki azot sayesinde fosfor alımına da destek oluyor. 
• Üre gübresi: %45-46 azot içeriğiyle en yüksek azot içeren azotlu gübre olma özelliği taşıyor. Tarım araçlarında az paslandırma yaptığı için tercih edilen gübre, suda hızlı çözünüyor ve hızlı uygulamaya imkan tanıyor. Ayrıca birim azot miktarı gözetildiğinde üre gübresi en ekonomik alternatifi oluşturuyor. 
• Amonyum nitrat gübresi: %33 azot bulunduran amonyum nitrat gübresi, asitli topraklar için şeker gübresi yerine özellikle tercih ediliyordu. Ancak patlayıcı etkisinden dolayı amonyum nitrat gübresinin satışı bulunmuyor. Bünyesinde %26 azot bulunduran Can gübresi ise kalsiyum amonyum nitrat olarak adlandırılıyor. Can gübresinin satışı denetimli olarak sürdürülüyor. 

Çiftçilerimiz azotlu gübrelerin birbiriyle aynı olduğu ve birbirinin yerine kullanılabildiğini düşünüyor. Oysa bazı ekinlerin tarımında gübre çeşidinin özenle seçilmesi önem arz ediyor. Örneğin çay yetiştiriciliği yaparken amonyum sülfat kullanımı toprağın asidik karakterini artırıyor. Bölge pH’ı zaten düşük olduğu için sülfat yerine nitrat formunda azotlu gübrelerin kullanımı öneriliyor. Benzer bir şekilde çeltik yetiştiriciliği yapanlar ise amonyum sülfat gübresi kullanıyor. Nitrat türevi gübreler, çeltik yetiştiriciliği için kesinlikle önerilmiyor. Kurak bölgelerde azotlu gübre kullanımında ise üre gübresinin tercih edilmemesi gerektiğinin altı çiziliyor. Yağışlı alanlar için uygun olan üre gübresi, kurak ve geçit alanlarda kullanılmıyor. 

Azotlu Gübreler Ne İşe Yarar? 

Azotlu gübreler, topraktaki azot miktarının hızla artırılmasını sağlayarak bitkilerin gelişim süreçlerine destek oluyor. 

• Yaprak ve gövde oluşumunu destekliyor. 
• Mahsul miktarını ve kalitesini doğrudan etkiliyor. 
• Klorofilin temel yapı taşı olduğundan, bitkilerin güneş ışınlarından yararlanması azota bağlı görülüyor. 
• Özellikle yeşil aksamın gelişimi döneminde azotlu gübrelere ihtiyaç duyuluyor. 
• Kök solunumunda, çiçeklenmede, meyve olumu ve olgunlaşma evrelerinde azot etken rol oynuyor. 
• Yeterli azot, dış etkenlere, hastalık ve zararlılara karşı korunmaya yardımcı oluyor. 

Azot Eksikliği Belirtileri 

Toprakta azot eksikliği oldukça sık görülüyor. Çünkü azot, toprağın doğasında bulunmuyor. Organik materyaller, bitki atıkları ile toprakta biriken azot, bilinçsiz tarım, anız yakma gibi uygulamalarla topraktan arınabiliyor. Bu nedenle ekinlerde azot eksikliği çiftçilerimiz için en çok rastlanan sorunlardan birini oluşturuyor. Peki azot eksikliği belirtileri nelerdir? Ekinlerin yaprak renklerinin oldukça açık yeşil hatta sarıya dönük olduğunu fark edebilirsiniz. Eğer eksiklik yüksek düzeydeyse sarılık daha da fazla dikkat çekiyor. Yaprak ve meyvelerde küçülme, yapraklarda güçsüzlük, verimde azalma, kök yoğunluğunun düşmesi belirgin semptomlar oluyor. Bitkiler azot az olduğunda daha erken olgunlaşıyor, çiçek açıyor ancak erken de yaşlanıyor. Yaprak sapları ve damar renkleri pembe kalırken yaprakların sararması en belirgin azot eksikliği işareti sayılıyor. 

Bitkilerde Azot Fazlalığı Belirtileri 

Azot gübresi fazla verildiğinde veya ekim nöbeti uygulamalarında art arda baklagil ekimi sonrasında, toprakta gerekenden de fazla düzeyde azot bulunabiliyor. Azot eksikliği gibi azot fazlalığı da bazı belirtilerle sorun oluşturuyor. Ekinlerde azot fazlalığı olduğunda gelişme periyodu uzuyor, çiçeklenme gecikiyor. Dal, sürgün ve yapraklar fazla iri, geniş ve uzun oluyor. Ancak gelişme zayıf kalabiliyor. Meyveler geç olgunlaşırken, hastalık ve zararlılara karşı direnç de düşüyor. Fazla azot verilen meyve ağaçlarının dondan çok daha fazla etkilendiği biliniyor. Bu nedenle ekinlere fazla azot vermemek önem taşıyor. 

Fazla Azotlu Gübre Kullanımının Zararları

• Sebzelerin, meyvelerin gelişimi olumsuz etkileniyor. 
• Verim kaybı meydana geliyor. 
• Topraktaki fazla azot yer altı sularına ulaşarak su kirliliği için neden oluşturuyor. 
• Fazla azot bulunduran bitkilerin tüketimi insanlarda kanser gibi birçok hastalığa zemin hazırlıyor. 
• Toprağın verimi azalıyor. Hatta bölge tarım yapılamaz hale gelebiliyor. 
• Özellikle yurt dışı pazarına sunulan fazla gübrelenmiş ürünler, yapılan analizler sonucu geri dönebiliyor. Bu durumda ekonomik zarar oluşuyor. 

Azot Eksikliği Nasıl Giderilir? 

Azot eksikliğinin giderilmesi için düzenli olarak azot gübresi vermek gerekiyor. Ayrıca rotasyonda baklagillere yer verilmesi, topraktaki organik azot oranının artmasına yardımcı oluyor ve azot kaybının önüne geçiyor. Azotlu gübre verileceği zaman, öncelikle toprak analiz raporu alınıyor. İnceleme sonucu ihtiyaç duyulan saf azot miktarı belirtiliyor. Buna göre, gübre çeşidinden gerekli oranda verilerek toprağın ihtiyaç duyulan azota kavuşması sağlanıyor. 

Dekara Ne Kadar Azot Gübresi Verilmeli? 

Tarım Bakanlığı’nın Gübre Tavsiyeleri belgesine göre, saf gübre miktarı ilgili katsayı ile çarpılarak dekara gerekli olan gübre miktarına ulaşılabiliyor. 

• Amonyum Sülfat (AS, %21 Azot) gübresi kullanılacaksa saf gübre miktarı 5,0 ile çarpılıyor.
• Kalsiyum Amonyum Nitrat (CAN, % 26 Azot) gübresi kullanılacaksa saf gübre miktarı 4,0 ile çarpılıyor.
• Amonyum Nitrat (AN, %33 Azot) gübresi kullanılacaksa saf gübre miktarı 3,0 ile çarpılıyor.
• Üre (%46 Azot) gübresi kullanılacaksa saf gübre miktarı 2,2 ile çarpılıyor. 

Örneğin eğer amonyum sülfat gübresi kullanılacaksa ve analizde bulunan gerekli saf azot miktarı 6 kilogramsa, 

6x5= 30Kg dekara uygulanacak amonyum sülfat gübresi miktarını işaret ediyor. 

Kullanılacak gübre kalsiyum amonyum nitrat olduğunda, 

6x4= 24 Kg dekara gübre vermek yeterli oluyor. 

Azotlu Gübreler Ne Zaman Kullanılır?

• Tahıllarda şeker ve üre gübreleri kullanılabiliyor. Ekimle beraber verilen gübrenin ardından kardeşlenme döneminde, yağış öncesi üre veriliyor.  
• Meyve ağaçlarında, ağaç dallarına su yürümeden, taç izdüşümüne serpme yoluyla gübre veriliyor. Çiçeklenmeden önce ya da sonbaharda yapraktan püskürtme yoluyla azotlu gübre uygulanabiliyor. 
• Bağcılıkta, şubat ve mart aylarında toprak işlenirken şeker gübrenin yarısı, ilk çapalama öncesinde ise üre gübresi veriliyor. 
• Sebze yetiştiriciler, şeker gübresi yarısını dikimden 10 gün kadar sonra, diğer yarısını ise meyve tutumundan sonra veriyor. 
• Bostan yapanlar ekimle beraber azot gübresinin yarısını uyguluyor. Kalan yarı ise çapa öncesinde toprağa atılıyor. 

Siz de azot gübresi gibi tüm tarımsal ihtiyaçlarınızı, Tarfin Mobil ayrıcalıkları ile satın alabilirsiniz. Türkiye’nin dört bir yanındaki 700’ü aşkın satış noktası ile çiftçilerimize destek olan Tarfin’de peşin veya vadeli ödeme imkanlarını bulabilirsiniz. En avantajlı tarım alışverişi için siz de Tarfin ile zaman kaybetmeden tanışın!

Farklı konular hakkında bilgi almak için Tarfin blog sayfamızda bulunan potasyum gübresi nedir? ya da sıvı kükürt nedir? yazılarımızı inceleyebilirsiniz.