Protozoon Nedir? Protozoon Hastalık Çeşitleri

Protozoon protos ve zoon kelimelerinden türüyor. İlkel, basit ile hayvan, yaratık kelimelerinin birleşmelerinden meydana gelen protozoon, tek hücreli canlılara deniyor. Mikroskobik eukaryotik canlılar, tek hücreli olsa da, çok hücrelilerdeki hayati işlevlerin birçoğunu gerçekleştirebiliyor. 

Protozoon Nedir? 

Protozoon, kelime anlamı olarak klorofil taşıyan, heterotrof beslenen tek hücreli canlılara deniyor. Hücre duvarı bulunmayan, hareketli tek hücreliler, çekirdekli türler olarak sınıflandırılıyor. Bu canlılar, diğer hayvanlarda enfeksiyon oluşturarak protozoon hastalıklara neden olabiliyor. Üstelik yalnız hayvanlar değil, insanlar da protozoon hastalıklara yakalanabiliyor. 

Organizmada bulunan mikrobun vücudun geneline veya bir kısmına yayılması, orada gelişmesi enfeksiyon adını alıyor. Protozoon hastalıklar aynı zamanda protozoon enfeksiyon adıyla anılabiliyor. Kan parazitleri, genital sistem hastalıklarının bir kısmı, bağırsaklarda yuvalanan enfeksiyonların bazıları ve dokuya yerleşen parazitler, protozoon sorunları şeklinde sınıflandırıyor. 

Protozoon hastalıkların bazı türleri çok patojen olabiliyor ve konağın ölmesine sebebiyet verebiliyor. Hayvanı öldürmese dahi, ekonomik kayıp doğuran protozoonlar, et, süt, yapağı ve yumurta verimini önemli oranda düşürüyor. Hem can kayıpları hem de insan ve hayvanlarda yaşanan semptomlar ve verim düşümü nedeniyle parazitlerden korunmak için tedbirlerin alınması, herhangi bir hastalık durumunda tedaviye geç kalmadan başlanması gerekiyor. 

Protozoon Hastalık Çeşitleri 

Önemli protozoon hastalık çeşitleri arasında şunlar yer alıyor: 

• Uyku hastalığı: Trypanosoma gambiense tek hücrelisi tarafından oluşturuluyor. Çeçe sineği tarafından bulaştırılan parazit, kana veya dokudaki sıvıya yerleşerek semptom göstermeye başlıyor. Ateş, eklem ağrıları, baş ağrısı, kaşıntı gibi belirtilerin yanında, parazitin sinir sistemine yoğun zarar vermesi sonucu ölümcül uyku dönemi başlayabiliyor. İlk belirtiler sinek ısırığının 1 ile 3 hafta sonrasında hissediliyor. Tedavi görülmemesi halinde, bilinç bulanıklığı, hareket sorunları, hissizlik ve uyku problemleri ortaya çıkıyor. İlaç tedavisi ile ortadan kaldırılabilen sorun, yoğun olarak Afrika kıtasında varlık gösteriyor. İnsan ve sığırlarda hastalık sıklıkla görülüyor. 
• Chagas hastalığı: En önemli protozoon hastalık çeşitleri arasında sayılan chagas, öpücük böceği hastalığı olarak da biliniyor. Böcek aracılığıyla yayılan sorun, ateş, lenf düğümlerinde şişme, baş ağrısı ve ısırılan alanda şişme ile semptom gösteriyor. İlerleyen vakalarda karıncık genişlemesi ve megakolon da meydana gelebiliyor. Daha çok Orta ve Latin Amerika’da görülen Chagas hastalığı, özellikle köpek ve domuzlarda karşımıza çıkıyor.  
• Dourin hastalığı: At frengisi olarak bilinen hastalık ayrıca kabuk hastalığı ve örtü hastalığı olarak da isimlendiriliyor. Avrupa’da ihbarı mecburi hastalıklar arasında yer alan Dourin, atlarda görülüyor. Aşısı bulunmuyor. Ölüm oranı görece yüksek olan at frengisinde ilaçla tedavi sonrası nüks de sık görülüyor. 
• Leishmaniasis hastalığı: Özellikle Ege ve Akdeniz illerindeki köpeklerde görülen leishmaniasis hastalığı, tatarcık sinekleri tarafından yayılıyor. Böbrek yetmezliği nedeniyle ölüme sebep olabilen hastalık, cilt sorunlarına, eklemlere, dalak, karaciğer ve gözlere de yayılıyor. Kanama en belirgin semptom oluyor. Hastalık genellikle ayakta tedavi ile iyileştirilebiliyor. 
• Genital Trichomoniasis hastalığı: Cinsel yolla bulaşan bir hastalık olan trikomonas, uterusa yerleşerek gebelik sırasında yavru atma, ölü doğum gibi sorunlara neden oluşturuyor. İnsanda görülebilen hastalık sığırlarda da ortaya çıkıyor. 
• Giardiyazis hastalığı: G. intestianlis grubu patojenler, insan, maymun, koyun , keçi gibi canlılarda hastalık oluşturabiliyor. Kistlerin su ve gıdalarla alınması sonucu bulaşan hastalık, dışkıdaki kistlerle teşhis ediliyor. Mukuslu veya yağlı dışkılamaya, ishale sebep olan hastalık, giardiyazis hastalığı olarak anılıyor.  Sorun kısa süreli ilaçla tedavi sonucu iyileştirilebiliyor. 
• Kolit: E.histolytica, bağırsağa yerleşerek hastalık yapıyor. İnsanın yanı sıra, kedi, köpek, domuz, maymun, sığırlarda da görülüyor. Genellikle kalın bağırsakta parazitlenen bakteri, karaciğer, akciğer, beyin ve idrar kesesinde de görülebiliyor. Kronik seyirli hastalık için genellikle uzun süreli tedavi ön görülüyor. 
• Koksidiyoz hastalığı: Sığırlarda, kalın bağırsakta hastalığa neden olan parazitler, özellikle buzağıları etkiliyor. Barınaklardan, yeme ve içme kaplarından bulaşabilen parazit, uygun koşullarda hastalık yapıcı hale geliyor. Kötü hijyen, bakım, beslenme ve kalabalık barınma hastalığa yakalanma olasılığını artırıyor. İshal, depresyon, zayıflama, dizanteri belirtileri oluşturuyor. Çoğunlukla buzağılar herhangi bir tedavi görmeden kendi kendine iyileşebiliyor. 

Protozoon Hastalıklar Nasıl Bulaşır? 

Dünyada yaklaşık 20.000 cins protozoon bulunuyor. Hepsi hastalık yapmayan patojenlerin bir kısmı ise hem insan hem de hayvanlarda hastalık oluşturabiliyor. Protozoon hastalıklar, dışkı, su, besin, cinsel birleşme gibi yollarla bulaşabiliyor. Hayvanlarda görülen protozoon hastalıkların bulaşmasına böcekler, sinekler de aracı olabiliyor. 

Patojenler, uygun koşulları bulduğunda gelişiyor. Bu nedenle, patojenlerin ve buna bağlı olarak hastalıkların, görülebildiği alanlar değişiklik gösteriyor. Bazı hastalıkların bazı kıtalarda, ülkelerde, koşullarda daha yaygın olduğundan bahsedilebiliyor. Yapılan çalışmalar, barınma, beslenme ve hijyen koşullarının iyi olmadığı yerlerde hastalıkların daha sık görüldüğünü ortaya koyuyor. 

Protozoon Hastalıklardan Korunmak için Neler Yapılmalı? 

• Hijyene önem vermek gerekiyor. Hayvanların besleme ve sulama ekipmanlarının temizlenmesi ve dışkı kirlenmesine karşı korunması gerekiyor. 
• Hayvan gübresi ile yemlerin kontamine olmasını önlemek önem arz ediyor. Bu nedenle toprak zeminde buzağı beslemesi tavsiye edilmiyor. 
• Barınakların, ahırların nemli olmaması gerekiyor. 
• Meraların kuru olması önem arz ediyor, böylelikle hayvanlar otları köklerine kadar koparıp yiyemiyor ve daha az parazit yutmuş oluyor. 
• Hayvanların su kenarlarında otlamaması öneriliyor. 
• Enfekte hayvanların sağlıklı olanlardan uzaklaştırılması gerekiyor. 
• Yaygın enfeksiyona karşı bir aşı olması halinde, hayvanların aşılanarak korunması önem arz ediyor. 
• Genç ve duyarlı hayvanların diğerlerinden daha izole tutulması tavsiye ediliyor. 
• Herhangi bir sorun durumunda veteriner desteği alarak erken teşhiste bulunulması en etkili korunma yöntemi olarak not düşülüyor. 

Protozoon Hastalıkların Tanısı Nasıl Konulur? 

Parazitler bazen yıllarca uyku halinde alabiliyor. Hiç semptom göstermeden veya hafif belirtilerle ortaya çıkan protozoon hastalıklar genellikle teşhis alamıyor. Ancak yapılan rutin parazit taramaları, dışkı örneklerinin laboratuvarda incelenmesi veya kana yerleşen parazitler söz konusu olduğunda kan tahlileriyle protozoon hastalıklar tanı alabiliyor. Tanısı konulan parazitik istila için hemen tedaviye başlanarak ilaçla iyileşmede yol alınabiliyor. 

Protozoon Hastalıkların Tedavisi Nasıl Olur? 

Parazit kaynaklı protozoon hastalıkların tedavisi genellikle ayakta ve ilaç yoluyla yapılıyor. Bazı protozoon hastalıklarda ilaç almaya gerek kalmadan iyileşme gerçekleşebildiği gibi bazıları ölümle sonuçlanabilecek ciddi rahatsızlıklara zemin hazırlıyor. Enfeksiyonun seyri, parazit yüküne, konakçının sağlık durumuna, dış koşullara bağlı olarak değişiklik gösteriyor. Hastalığın seyrine, ağırlığına, parazitin türüne ve yoğunluğuna göre veterinerlerce belirlenen tedavi yönteminin aksatılmadan uygulanması, iyileşme olasılığını artırıyor. 

Hayvanlarda görülen protozoon hastalıkların yanı sıra yanıkara hastalığı ve şarbon hastalığı gibi diğer hayvan hastalıkları hakkında detaylı bilgiyi Tarfin Blog’tan alabilirsiniz. Tarfin Tarım’ın sizler için hazırladığı tarım ve hayvancılık hakkında bilgilere ulaşabilirsiniz. Tarfin, çiftçilerimize birçok konuda çözüm sunmaya devam ediyor. Tarımsal girdilerin çok uygun fiyatlarla, peşin veya vadeli ödeme imkanlarıyla alınmasını sağlayan Tarfin Mobil de Tarfin’in çiftçilerimize armağanı… Siz de Tarfin Mobil avantajlarını hemen keşfetmek için Türkiye’nin dört bir yanındaki yetkili satış noktalarına başvurabilirsiniz. Ayrıca aronya yetişticiliği ya da salep yetiştiriciliği ve daha fazlası için Tarfin hep yanınızda!