Mastitis - Meme İltihabı Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Meme yangısı olarak tanımlanabilecek mastitis, bakteri, virüs, mantar gibi farklı sebeplerden kaynaklanabiliyor. Ayrıca nonspesifik sebeplerle de soruna rastlanabiliyor. Yüksek süt verimi olan sığırlarda daha yaygın görülen hastalık, süt verimi, süt kalitesi ve sütteki yağ oranı üzerinde olumsuz etki gösteriyor. 

Mastitis - Meme İltihabı Nedir? Çeşitleri Nelerdir?

Mastitis yani meme iltihabı, sütte ve memelerde farklı düzeylerde bozukluk meydana getirebilen bir hastalığı işaret ediyor. Memenin bir bölümünde, tüm memede veya birkaç memede hastalanma görülebiliyor. Meme dıştan maruz kaldığı bir etki nedeniyle zarar görebiliyor ve bu zarar iltihap oluşturabiliyor.

Bir diğer hastalık nedeni ise kan ve lenfler yoluyla meme dokusuna ulaşan mikroorganizmalar oluyor. Mastitis oluşumunda üç farklı dönemden bahsediliyor. İnvasyon adı verilen, mikropların meme kanalına girdiği dönemden sonra meme kanalına giren mikropların meme boşluklarında çoğaldığı ve meme dokusunu kapladığı enfeksiyon dönemi geliyor. Son olarak yangı dönemi denilen süreçte, memeye yerleşen mikroplar toksik maddeler oluşturuyor ve organizma reaksiyon göstererek yangı meydana geliyor. Apse ve süt kanallarında bozulmalar da yangıyla eş zamanlı görülüyor. 

Mastitisin üç şekilde görüldüğü biliniyor. 

• Akut mastitis: Sığırın genel sağlığında bozulma görülüyor. Meme loplarında dikkat çeken düzeyde şişlik, sıcaklık, sertlik beliriyor. Ağrılı ve yangıdan dolayı kızarık olan memelerden sağılan süt sulu, pıhtılı, irinli ve kanlı bir şekilde akabiliyor.
• Subakut mastitis: Memede yangı belirgin olmadığında mastitis bu kategoride inceleniyor. Ancak sütte pıhtıların varlığı dikkat çekiyor.
• Kronik mastitis: Akut ve subakut mastitis sonucu gelişebilen kronik hastalıkta yangı görülmüyor. Sütte de gözde görülür bir değişikliğe rastlanmıyor.

Mastitis hastalığının hayvan sağlığının yanı sıra ekonomik açıdan da önemli görülmesinin birçok nedeni var. Subklinik mastitis nedeniyle çiğ süt kalitesinde azalma meydana geliyor. Tedavi için harcanan ücret, çiftçilerimiz için ek maliyet anlamına geliyor. Sorun, süt verimini düşürüyor. Hasta olan hayvanlar, diğer hayvanlar için bulaşma kaynağı oluşturuyor. Hastalık yaygınlaşabiliyor. Ayrıca hastalık, sağmal hayvanların erken yaşta elden çıkarılmasıyla sonuçlanabiliyor. 

Mastitis neden olur diye sorarsanız, İstanbul Üniversitesi kaynaklarına göre birçok farklı nedenden bahsedilebiliyor: 

• Bozuk yemlerle beslenme hastalığa neden gösteriliyor.
• Hipokalsemi ve katozis gibi metabolizma hastalıkları olan hayvanlarda mastitise rastlanabiliyor.
• Mineral ve vitamin yetersizliği meme iltihaplanmasına neden olabiliyor. Selenyum ve e vitamininde eksiklik sık görülüyor.
• Sağımda hijyen kurallarına yeterince uyulmaması hastalığa sebebiyet veriyor.
• Ahır hijyeninin hayvan yetiştiriciliği için uygun olmaması mastitise neden gösteriliyor.
• Memelerdeki anatomik bozukluklar hastalık oluşturabiliyor.
• Sistemik enfeksiyonlar meme iltihabı yaratıyor.
• Hava durumu ve iklim şartları hastalık oluşmasına uygun koşulları hazırlıyor.
• Meme derisi ve meme başında oluşan yaralar memenin savunma gücünü düşürerek iltihaplanmaya neden olabiliyor.
• İleri yaştaki hayvanlarda ve daha önce mastitis geçirenlerde hastalık daha sık görülüyor.
• Genetik yatkınlık neden gösteriliyor.
• Sağım sırasında yapılan teknik hatalar iltihaplanma meydana getirebiliyor.
• Eksik ve hatalı meme tedavileri probleme imkan tanıyor.
• Laktasyon dönemi ve süt verimi yüksek olan zamanlarda meme savunması düştüğü için hastalık kapılabiliyor.

Mastitis - Meme İltihabı Belirtileri Nelerdir? Nasıl Kontrol Edilir?

Mastitis hastalığında, sütte pıhtılaşma en sık görülen belirti olarak kayıtlara geçiyor. Memede gözle rahatlıkla fark edilebilen değişiklikler meydana geliyor. Meme torbasında şişlik, sertleşme ve kızarıklık fark ediliyor. Meme uçlarında acı ve ağrı oluşuyor. Ayrıca hayvanda ateş yükseliyor. Özellikle ineklerde memede şişkinlik tedavisi belirtiler sonucu planlanması gerekiyor. Bu belirtiler görüldüğünde basit metotlarla uzman tarafından hastalık tanısı alınabiliyor.

Mastitis kontrol adımları, temelde iki basamaktan oluşuyor. Soruna neden olan organizmaların tespiti için süt soğutma tankındaki sütlerin analizi ile kontrole başlanıyor. Ardından organizma incelemesine geçiliyor. İki temel organizma kategorisi bulunuyor. Bulaşıcı bakteriler, Streptococcus agalactia ve Staphylococcus aureus adıyla anılıyor.

İneğin memesine bulaşan ve sağım sırasında inekler arasında yayılan bakteriler mastitise neden olabiliyor. Çevresel bakteri adı verilen Coliforms, Streptococcus (non-agalactia), Staphylococcus (non-aureus) adlı bakteriler ise ineğin bulunduğu ortamda bulunuyor ve diğer ineklere de geçebiliyor. Hastalığın bulaşmasına sütü sağan kişiler, süt makineleri, buzağılar, ahır çevresi bulaş vesilesi olabiliyor. 

Mastitisten korunma için dikkat edilmesi gereken belli başlı noktalar bulunuyor: 

• Ahırın temizliğine özen göstermeli ve hayvanların yattıkları alanların uygun şartlarda olmasına dikkat etmelisiniz.
• Hayvanları soğukta bırakmamalısınız.
• Genç hayvanlarla yaşlıları ayırmalısınız.
• Kalıtsal meme bozukluğu bulunan hayvanları sürüden çıkarmanız öneriliyor.
• Sağıma özen göstermeli, hijyene, tekniğe dikkat etmelisiniz. Memede kesinlikle süt bırakmadan sağmanız gerekiyor.
• Sağım makinelerinin temizliğini ihmal etmemelisiniz.
• Erken teşhis için sorun fark ettiğiniz an uzmana danışmalısınız. Uzmanın verdiği ilaçları atlamadan kullanmalısınız.

Mastitis - Meme İltihabı Nasıl Tedavi Edilir?

Mastitis geçiren hayvanlarda görülen hasarlı tabaka iyileşmiyor. Süt üretiminde düşüş ve yeniden hastalanma riskinde artış gerçekleşiyor. Ancak erken teşhis, tedavide çok önemli yol alınmasını sağlayabiliyor. Erken müdahale, meme körlüğü ve süt kayıplarının önüne geçebiliyor. İnek memesi iltihabı tedavisi veya mastitis tedavisi, veteriner hekim tarafından yapılmaıs önemli oluyor. Tedavi sürecinde veterinerlerin önerilerinin harfiyen yerine getirilmesi büyük önem taşıyor. Ayrıca hasta hayvanların günde 5-10’a varacak kadar sık sağılması gerekiyor. Bu sayede iyileşme hızlanıyor ve meme körleşmesi önlenebiliyor.

Mastitis İlacı ve Aşısı Var mı?

Mastitis tedavisinde genellikle antibiyotik kullanımı gerekiyor. Meme başı deliğinden meme içine verilen antibiyotik memedeki sistemik bozukluğu, aşırı ödemi ve dokuyu sağaltmaya yardımcı olabiliyor. Ancak antibiyotiklerin spektrumlarının bakteriye uygun olması önem taşıyor. Bilinçsiz antibiyotik kullanımı yerine gerekli tetkikler sonucu uzman tarafından veterinerler tarafından verilen antibiyotiklerin kullanımı öneriliyor. Uzmanlar, daha geniş spektrum elde edebilmek için kombine antibiyotik kullanımını da tavsiye edebiliyor. 

Mastitis tedavisinde kullanılan ilaçlar sulu, yağlı süspansiyon ve merhem şekline satılabiliyor. Merhem, bazı vakalarda meme başı sinüsünde kalabildiği ve enfekte bölgeye yeterli antibiyotik ulaşımını engellediği için uygun olmayabiliyor. Uzman önerisi hangi ilacın kullanımı yönündeyse, o ilacın zaman kaybetmeden kullanılması gerekli görülüyor. 

Subklinik mastitislerde meme içine antibiyotik uygulanması tek başına yeterli olabilir ve başka bir ilaca gerek kalmıyor. Akut mastitislerde lokal yangının giderilmesi için memelerin sık sık soğuk su ile yıkanması, masaj yapılması gibi uygulamalar ilaç kullanımına eklenebiliyor. Söz konusu kronik mastitisler olduğunda akut durumdaki uygulamalara ek olarak daha yoğun ilaç kullanımı gerçekleşebiliyor.

İlaç uygulamaları genellikle 12 veya 24 saatte bir tekrarlanıyor. Tedaviye serum, analeptikler, analjezikler, vitamin A, proteplitik enzimler, antihistaminikler ve glukortikoidler de eklenebiliyor. Yardımcı ilaçlar veteriner tarafından gerekli durumlarda seçiliyor. 

Tedaviye cevap vermeyen inatçı mastitis durumunda hastalıklı meme lobunun kurutulması yoluna gidilebiliyor. İlaç uygulanarak gerçekleşen tedavi protokolü çerçevesinde hayvanların vücut ısısı düzenli ölçülüyor ve meme sık sık kontrol ediliyor. 

Mastitis hastalığına karşı subklinik ve klinik enfeksiyonlara karşı koruyucu inaktif karma aşı kullanılabiliyor. Oldukça yeni olan mastitis aşılarının işletmeler tarafından tercih edildiği biliniyor. Yedi ayı geçmiş dişi danalara mastitis aşısı yapılabiliyor. Aşılama, meme dokusunun enfeksiyona karşı korunmasına yardımcı oluyor. 

İneklerde Mastitis Tedavisi

İneklerde mastitis, memelerin iltihaplanması durumu olduğu için süt üretiminde ciddi sorunlara neden olabiliyor. Mastitis tedavisi, enfeksiyonun şiddetine ve hastalığın evresine bağlı olarak değişiklik gösteriyor. İşte ineklerde mastitis tedavisi için yaygın olarak kullanılan yöntemler:

• Antibiyotik tedavisi
• Yara bakımı
• Anti-enflamatuar ilaçlar

Mastitis, inek memelerinde enfeksiyon veya enflamasyon sonucu oluşan bir durum olarak da biliniyor. Bu, inek memesinde sertlik nasıl geçer sorunu için şişlik, kızarıklık ve sertliğe yol açabilir. Tedavi, veteriner hekim tarafından reçete edilen antibiyotiklerle enfeksiyonun kontrol altına alınması ve ağrıyı hafifletmek için ağrı kesicilerin kullanılması gerekebilir. Bunun dışında ineklerde mastitis tedavisi için en etkili ilacın ne olduğu öğrenilerek de tedaviye başlanabilir.

İneklerde mastitis tedavisinde kullanılan ilaçlar nelerdir diye merak ediyorsanız ilaçlar veteriner hekim tarafından reçete edilmelidir. Tedavi, mastitisin tipine, şiddetine ve enfekte olan organizmanın hassasiyetine bağlı olarak değişebilir.

Mastitis tedavisi, her bir inek hastalıkları için farklılık gösterebilir. Bu nedenle, mastitis tanısı konduğunda veteriner hekimin yönlendirmeleri doğrultusunda hareket etmek çok önemlidir.

Keçilerde Mastitis Nasıl Tedavi Edilir?

Keçilerde mastitis tedavisi, ineklerde mastitis tedavisinde olduğu gibi, küçük ruminantlarda da klinik mastitislerin tedavisi için özel protokoller şeklinde yapılabilir. Mastitis tedavisi için en kısa sürede tedaviye başlanması büyük bir öneme sahiptir. Bu nedenle hastalığın ilk belirtileri tespit edilir edilmez, tedaviye başladıktan sonra etkili bir antibiyotikle tedavi süreci devam etmelidir. Çünkü mastitis ile beraber meme bezinde hızlı bir şekilde hasar şekillenir, oluşan histolojik lezyonlar enfeksiyondan sonraki 2 gün içinde belirgin hale gelebilir. Bu durum sonucunda da gelecek dönemde süt verimini önemli oranda etkilenebilir. Ancak keçilerde mastitis tedavisi, hastalığın tipine, şiddetine ve evresine bağlı olarak değişiklik gösterebilir

Keçi hastalıkları arasında bulunan keçilerde mastitis tedavisinde veteriner denetimine etkili antibiyotikler kullanılabilir. Bunun dışında yaraya düzenli olarak bakım ya da sütten kesme gibi tedavi süreçleri de uygulanabilir.

Koyunlarda Mastitis Nasıl Tedavi Edilir?

Koyunlarda mastitis genellikle kuzulamadan bir buçuk ay sonra görülebilir. Bu hastalık, koyun ırklarının süt, et ve yün veriminde azalmaya neden olan zararlara yol açar. Mastitis tedavisine zamanında başlanmazsa, kuzuların ve dişilerin ölümüne neden olabilir.

Hastalığı doğru bir şekilde teşhis etmek için, meme bezlerinin klinik muayenesi ve süt laboratuvarında yapılan çalışmalar gereklidir. Bu sayede hastalığın varlığı doğrulanabilir ve uygun tedavi yöntemleri belirlenebilir. Mastitisin etkilerini azaltmak ve hayvanların sağlığını korumak için erken müdahale büyük önem taşır.

Mastitisli Süt Nasıl Anlaşılır?

Mastitisli sütün bazı belirtileri vardır ve bu belirtilere dikkat ederek mastitisin varlığını anlayabilirsiniz. İşte mastitisli sütün belirtileri:

• Sütün görünümü: Mastitisli süt, her zamankinden farklı bir görünüme sahip olabilir. Sütte renk değişikliği, ineğin memesinden kan gelmesi ya da pıhtılar bulunabilir. Bunun dışında süt, bulanık veya pütürlü bir yapıya sahip olabilir.
• Sütün Kokusu: Mastitisli süt, normal sütten farklı bir kokuya sahip olabilir. Genellikle ekşimsi ya da amonyak benzeri bir koku hissedilebilir.
• Hayvanın Davranışı: Mastitisli bir hayvanın davranışı da değişebilir. Özellikle inek, memeleri hassas olduğu için süt sağma sırasında ağrı olabileceğinden huzursuz olabilir.
• Memelerde Şişlik ya da Hassasiyet: Mastitisli memeler şişebilir ve dokunulduğunda her zamankinden daha hassas olabilir. Memelerin sıcak veya ağrılı olduğu görülebilir.

Tarım ve hayvancılık faaliyetleriniz sırasında ihtiyaç duyacağınız ürünleri Tarfin Mobil ayrıcalıklarıyla satın alabilirsiniz. Peşin veya vadeli ödeme imkanı sunan Tarfin sayesinde topraklarınızın bereketi ve hayvanlarınızın sağlığı için kolaylıkla yatırım yapabilirsiniz. Türkiye’de binlerce çiftçimizin tercihi olan Tarfin ile tanışmak için siz de Tarfin yetkili satış noktalarına başvurabilirsiniz.