İneklerde Dil Çevirme Hastalığı, Dil Yuvarlama Nedir?

Sığırlarda farklı nedenlerle birçok yeni alışkanlık ortaya çıkabiliyor. En yaygın görülenlerden biri ise ineklerde dil çevirme. Dil yuvarlama olarak da anılan bu hareket, anormal davranışlar arasında sayılıyor. Kendini emme, ineklerde idrar içme, demir yalama gibi diğer tuhaf davranışlarla beraber veya tek başına sorun olan ineklerde dil çevirme, hayvanın dilini tamamen dışarı çıkarıp oynatmasıyla görülüyor. Ancak tek sorun tuhaf görünüm değil. Dilini sürekli oynatan ineklerde yem tüketimi azalıyor, süt ineği cinslerinde süt verimi düşüyor, besi danalarının canlı ağırlık artışı yavaşlıyor. Bununla beraber dil oynatırken hava yutma gibi diğer olumsuzluklar da baş gösterebiliyor. Bu da gaz gibi sorunlar anlamına geliyor. Siz de ineklerde dil çevirme hastalığı hakkında detaylı bilgiye Tarfin Blog yazımızdan ulaşabilirsiniz. Ayrıca tarımsal ve hayvansal girdiler için Tarfin avantajları yanınızda. Tarfin Mobil üzerinden anında girdileri görüntüleyebilir, fiyat karşılaştırması yapabilir, ön onaylı limit bilgisine ulaşarak alışverişinizi gerçekleştirebilirsiniz. Türkiye’deki binlerce çiftçimizden biri olmak, avantajlı ve kolay tarımsal alışveriş ile tanışmak için siz de Tarfin Mobil’i indirebilirsiniz. Üstelik peşin veya hasat vadeli ödeme imkanı da Tarfin’de!

Yazımızda bulacağınız diğer başlıklar: 

• İneklerde Dil Çevirme Hastalığı Nedir? 
• İneklerde Dil Çevirme Hastalığı Neden Olur?
• İneklerde Dil Çevirme Hastalığı Belirtileri Nelerdir? 
• İneklerde Dil Çevirme Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir? 

Siz de kültür ineklerinde daha sık görülen dil çevirme sorunu hakkında detaylı bilgiyi yazımızda bulabilirsiniz. Ancak önerilerimizin tedavi amacı taşımadığını yalnızca bilgilendirme amaçlı kaleme alındığını bilmelisiniz. Hayvanlarda görülen herhangi bir sorun durumunda mutlaka veterinerinize danışmalısınız. 

İneklerde Dil Çevirme Hastalığı Nedir? 

İneklerin dillerini dışarı çıkararak devamlı veya nöbetler halinde zaman zaman çevirdiği hastalığa dil oynatma veya dil çevirme hastalığı adı veriliyor. Fizyolojik olmayan nedenlerle ortaya çıkan sorun çoğunlukla hava yutma ile birlikte görülüyor. Ülkemizde nispeten nadir rastlanan ancak dünyada özellikle Almanya, İsviçre ve Avusturya’nın dağlık bölgelerinde sık görülen bu sorun, ülkemizde ise kültür ırklarında karşımıza çıkıyor. Her yaşta inekte görebileceğiniz dil çevirme hastalığının daha çok genç hayvanlarda karşınıza çıkabileceğini aklınızda tutmalısınız. Ayrıca mera ve ahır besisinde görülebilen problem bilhassa kıtlık sonrasında sürülerde gözleniyor. Kısa sürede yaygınlaşan ineklerde dil çevirme hastalığı, dönemsel olarak geniş alanlarda yaygın görülen bir hastalık halini alabildiği için düzenli tedavi uygulamalarına önem verilmesi gerekiyor. 

İneklerde Dil Çevirme Hastalığı Neden Olur?

İneklerde dil çevirme hastalığının kesin bir nedeni yok. Öyle ki dil oynatmanın hayvanlardaki oyun içgüdüsü ile ilişkili olabileceği düşünülüyordu. Ancak son yıllarda yapılan çalışmalar Cu, Co ve Mn elementleri eksik olan hayvanlarda bu sorunun görülebileceğini düşündürüyor. Bazı uzmanlar sığırlarda dil oynatmanın herediyer (kalıtımsal) olduğunu da belirtiyor. Keza taklitçilik içgüdüsü ile hastalığın yaygınlaştığına dair bilgiler de kabul görüyor. Kısaca hastalığın hem genetik hem de çevresel faktörlerle ilgili olduğunu kabul edebiliriz. Hayvan davranışları uzmanı Temple Grandin ise ineklerde dil çevirme hastalığının can sıkıntısı, stres, bıkkınlık ve konfor eksikliği kökenli olduğunu vurguluyor. 

İneklerde Dil Çevirme Hastalığı Belirtileri Nelerdir? 

Her ineğin dil çevirme hastası olduğunu söylemek mümkün değil. Nöbetlerin, hareketlerin sıklığı, tekrarı ve özellikleri gözlemlenmeli. İneklerde dil çevirme hastalığı belirtilerini şöyle sıralayabiliriz: (Kaynak)

• Hasta sığırlar başlarını ileriye ve yukarı kaldırarak ağızlarını açıyor. Anlamsızca art arda yapılan hareketler zaman zaman yoğunlaşarak kimi vakit hafifleyebiliyor. 
• Sorun yaşayan hayvan dilini savurarak, döndürerek, uzatarak yuvarlıyor. 
• Sıradan olmayan şekillerde dillerini oynatan hayvanların herbirinin hareketi birbiri ile aynı olmak zorunda değil. Kimi dilini sadece sallarken kimi halkalar çizebiliyor. 
• Dil yuvarlama sırasında sesli olarak hava yutan inekler salya akıtma veya yutma sorunu yaşayabiliyor. İşkembede yer alan yararlı bakteriler oksijensiz ortamda varlık sürdürdüğü için hava yutma durumunda sindirim sağlığı bozuluyor. 
• Birkaç kez tekrar eden veya saatlerce süren dil çevirme nedeniyle hayvanlar yem yiyemez hale geliyor. 
• Süt verimi azalıyor. 
• Dil çevirme hastası hayvanlar zayıflıyor, ağırlık artışı azalıyor. 

Dil çeviren inekler, hasta görüldüğü için damızlık olarak kullanılamıyor ayrıca hayvan alım satımında kusurlu addediliyor. 

İneklerde Dil Çevirme Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir? 

Dil çeviren ineklerin %75’inde iyileşme görülürken hastalığın nüks ihtimali saklı tutuluyor. Hastalığın prognozu şüpheli olarak kayıtlara geçiyor. Ancak elbette ineklerde dil çevirme hastalığı tedavisi için uygulanan prosedürler var. Öncelikle eksiklik varsa hastalara rasyonda mineral/vitamin katkıları veriliyor. Veterinerler, Na, P, Cu, Co, Mn, vitamin A, vitamin D ve vitamin E noksanlıklarının tespiti için testler yaparak tedavi sürecine başlıyor. Şüpheli durumlarda tuz karışımları, polivitamin ve iz çözeltiler uygulanabiliyor. Yalnızca semptom tedavi etmeye yönelik olsa da dile halka takma zaman zaman işlevsel görülebiliyor. Bunun için uçları köreltilmiş küçük tel halkalar ile dilin dışarı çıkması ve oynatılmasına engel olunuyor. Halkalar sayesinde hastalığın sönümlenmesi umuluyor. 

Hayvan davranışları uzmanı Temple Grandin’in stres kaynaklı bir hastalık olarak gördüğü dil çevirmenin iyileşebilmesi için hayvanların barınma, beslenme düzenlerinin gözden geçirmek de önemli. Bunun için ahır temizliğine özen göstermeli, yem kalitesine, içme suyu düzenine dikkat etmeli ve hayvanlarda strese sebep olabilecek nedenleri ortadan kaldırmalısınız. Örneğin boyundan bağlı danalarda hastalık görüldüğünde veya dar, sıkışık alanlarda bulunan hayvanlar hastalandığında onların kendini daha özgür ve rahat hissetmesini sağlayacak değişiklikler yapmalısınız.

Hastalık diğer hayvanlara taklit yoluyla geçebiliyor. Bu nedenle dil çevirme hastalığı olan inekleri sürüden ayırmayı ihmal etmemelisiniz. Ayrıca hayvanların stres atması için yalama kovaları kullanabilirsiniz. 

Dünyada yaygın olarak kullanılan bir diğer yöntem ise cerrahi oluyor. İneklerde dil çevirme hastalığı görüldüğünde dilin altından bir parça kesilip alınabiliyor. Dikilen dil, bir çeşit daraltma operasyonu ile şekillendiriliyor. 3 günde iyileşen ve yeniden yem tüketmeye başlayan hayvanlarda nüks olmadığı da kayıtlara geçmiş durumda. Bu operasyonun emme sorunu bulunan hayvanlarda da işe yaradığına dair görüşler mevcut. Ancak operasyonun uzman bir veteriner hekim tarafından yapılması şart. Keza doktorunuz operasyon önermiyor, başka tedavi yöntemleri üzerinde duruyorsa veterinerinizin önerilerine kulak vermeli ve uygulamalısınız. Steril olmayan ortamlarda, uzman olmayan kişilerce hayvanlara zarar verilebileceğini hatırlatmalıyız. 

Yine hayvanlarda görülen ve dildeki belirtilerle ortaya çıkan bir diğer hastalık ise Mavi Dil Hastalığı. Detaylı bilgiyi yazımızda bulabilirsiniz.