Antep Fıstığı Yetiştiriciliği

Anavatanı Orta Doğu ve Orta Asya olan Antep fıstığı, özenle yetiştirilmesi gereken bir ekin. Narin bir ağaç olan, elle toplama gerektiren Antep fıstığı, farklı çeşitleriyle ihtiyaç duyduğu ihtimamın karşılığını lezzetiyle veriyor. Ülkemizde en çok talep gören ve geniş alanda yetiştirilen Antep fıstıkları, farklı bahçe tesisi teknikleriyle yetiştirilebiliyor. 

Antep fıstığı yetiştirme teknikleri şöyle sıralanıyor: 

• Antep fıstığı yetiştiriciliği doğrudan tohum ekimi yoluyla yapılabiliyor. Bir tohum yatağına 3 anaç tohum sonbaharda ekiliyor. Bir yıl sonra en iyi gelişenler bahçede bırakılarak diğerleri sökülüyor. Kıraç toprağa ve kuraklığa dayanıklı olan çöğürlerin gelişme durumu göz önüne alınarak dördüncü yıldan sonra aşılama gerçekleştiriliyor. 
• Antep fıstıkları çöğür dikimiyle bahçede yerlerini alıyor. Yazın en az iki kez sulanan çöğürlerin tutma oranı düşük olduğu için bu yöntem tavsiye edilmiyor. Ayrıca, çöğürle Antep fıstığı yetiştirildiğinde aşıya geç gelmesi de dezavantaj oluşturuyor. 
• Tüplü fidanlarla Antep fıstığı yetiştirilebiliyor. Bu yolla yapılan yetiştiricilikte, kurulan bahçenin sulanması gerekiyor. Eğer sulanmayacaksa, dikim sonbaharda gerçekleştiriliyor. Bu yöntemle, diğer yetiştirme çeşitlerine göre ortalama 3 yıl daha erken verim alınmaya başlanıyor. 

Antep Fıstığı Nasıl Dikilir? 

Antep fıstığının iki farklı dikim tekniğinden söz edilebiliyor. Sulu ve kuru tarım için farklı tekniklerin uygulanması gerekiyor. 

• Sık dikim: Sulama yapılarak Antep fıstığı yetiştirilmek istendiğinde sık dikim tercih ediliyor. 5-6 metre sıra arası ve 3-4 metre arasında sıra üzeri mesafe bırakılıyor. 1-2 metre sıra üzeri bırakıldığında alan ortalama 15 yıl içinde kapandığı için tutmuş ağaçların sökülmesi gerekiyor. Sık dikim, birim alanda daha fazla ürün alınmasına yardımcı oluyor. Ayrıca bakım ve hasadın kolay olması, bu yöntemin çiftçilerimiz tarafından tercih edilmesine neden oluyor.
• Kuru şartlarda dikim: Dikim aralığı geniş tutulan yöntemde, mesafe 6-10 metre arasında değişiyor. Kültür Antep fıstığının anaç olarak kullanıldığı yöntemde 8x8 metre mesafede dikim yapılabiliyor. Bu yöntem, sonbahar ve ilkbahar dikimlerinde kullanılıyor. Ancak eğer kış çok sert geçecek bir alanda dikim yapılacaksa sonbahar dikimi önerilmiyor. Kuru şartlarda dikim için arazide 40-50 cm genişliğinde, 60-80 cm derinliğinde çukurlar açılıyor. Biraz yanmış ahır gübresi ile yüzey toprağı karıştırılarak çukura atılıyor. Ardından aşı yeri yüzeyde kalacak şekilde aşılı fidanlar dikiliyor. Çöğürün ise derin dikilmesinde bir sakınca bulunmuyor. Can suyu vererek dikimi tamamlayabilirsiniz. Son olarak herek dikmeyi unutmamalısınız. 

Dikim sırasında 8 veya 11 dişiye, 1 erkek ağaç yerleştiriliyor. İlkbahardaki hakim rüzgar yönüne göre erkek ağaç bahçede yerini alıyor. Yağmur sonrası fidan çevresindeki yabancı otlar temizleniyor. Ayrıca, dikimin ilk yılı, yazın çöğürlere 20 günde bir su verilmesi tavsiye ediliyor. 

Antep Fıstığının İklim ve Toprak İsteği 

Antep fıstığı, yazın uzun, sıcak, kurak olan alanlarda yetiştiriliyor. Meyve gelişimi ve olgunlaşması için yeterli sıcaklığın bulunması ilk kriteri oluşturuyor. Ayrıca fıstıklar, kışın belli bir süre düşük sıcaklığa ihtiyaç duyuyor. Yalnız, kış soğuklarının -15 derece ve altına düşmesi durumunda zarar meydana gelebiliyor. Özellikle soğuk hava akımlarının yoğun olduğu yerlere bahçe kurulmuyor. Antep fıstıklarının mart-nisan aylarında uyandığı ve nisan ayının ilk yarısında çiçek açtığı biliniyor. Bu dönemde yaşanan soğuklar, Antep fıstıklarında zarar anlamına geliyor. Yağışlı ve serin hava erkek çiçek tozlarının yayılımını olumsuz etkiliyor. 

Antep fıstığının güçlü kök yapısı onun çok fakir toprak alanlarda bile yetişebilmesine yardımcı oluyor. Derin, süzek, tınlı ve kısmen kireçli topraklar Antep fıstığı için uygun görülüyor. Dikilen fidanların çabuk gelişmesi, erken meyve vermesi, verim sunması için toprak şartlarının iyi olması ve bakımın düzenli yapılması önem arz ediyor. 

Antep Fıstığı Yetiştiriciliği için Toprak İşleme 

Kışa girerken 3 veya 5 soklu pulluk kullanılarak derin çapraz sürüm yapılıyor. Böylelikle yağmur sularının toprağın alt katmanlarına geçmesi sağlanıyor. Bu sürümün ardından eğime dik sürüm ile suyun toprakta tutulumu artırılıyor. Ayrıca, yüzey akışı ve erozyon nedeniyle toprak kaybı olasılığı azalıyor. 

İlkbaharda ise 5 soklu pulluk kullanılıyor. Kültivatör veya kazayağı yardımıyla yüzeysel çapraz sürüm yapabilirsiniz. Böylelikle yabancı ot kontrolü gerçekleşiyor. İlk sürüm nisan ayında yapılırken ikincisi mayıs ayında, toprak tavında gerçekleşiyor. İkinci sürümle beraber bahçeye tapa da çekiliyor. 

Killi topraklarda hazırlık biraz daha farklı oluyor. Toprakta nemin azaldığı temmuz aylarında, kültivatör ve kazayağı ile beraber tapan çekilerek son sürüm gerçekleştiriliyor. Sürüm yapılamayan yerlerin, örneğin ağaç gövdesinin çevresi, ilkbaharda bellenmesi veya çapalanması öneriliyor. 

Antep Fıstığı Yetiştiriciliğinde Gübreleme 

Antep fıstığı yetiştirirken toprağın ihtiyacını belirlemek adına muhakkak toprak analizi yaptırmalı ve gübrelemeye analiz sonuçlarına göre karar vermelisiniz. Ancak Tarım Bakanlığı kaynaklarına göre, ağaç başına 3 ile 5 kilogram amonyum sülfat gübresi verilebiliyor. Gübreleme şubat ayında, ağaç gövdesinin 1 metre çevresinin dışında kalan izdüşüm alanına serpilerek uygulanıyor. Yağış azsa, gübreleme ocak ayında da yapılabiliyor. Eğer toprak organik madde açısından fakirse, ağaç başına 40 ile 100 kilogram arasında iyi yanmış hayvan gübresi verilebiliyor. 

Toprak analizi sonuçlarına göre, fosfor eksikliği varsa, ağaç başına 2 kilogram kadar triple süper fosfat gübresi kullanılıyor. Potasyum noksanlığı durumda ise ağaç başına 0.5 kilogram ile 2 kilogram arasında potasyum sülfat verilebiliyor. Hem fosfor hem de potasyum, toprak analizine göre, ağacın yaşına bağlı olarak ocak ayında uygulanıyor. Uygulama, mümkün olduğunca derine yapılıyor. Ya ağaç taç izdüşümüne açılacak 20-30 cm derinliğindeki alana ya da 25-30 cm genişliğinde açılacak banda veya taç izdüşüm kenarına pullukla açılacak hatlara çiftlik gübresi vasıtasıyla verilebiliyor. 

Antep Fıstığı Hasadı Nasıl Yapılır? 

Antep fıstığı yetiştirenler, meyveler hasat olumuna geldiğinde hasada başlıyor. Olgunluk, meyvenin dış kabuk renginden anlaşılıyor. Olgunlaşan meyvede, dış kabuğun saydamdan mata döndüğünü, kırmızı kabuğun yumuşayarak sert kabuktan rahatlıkla ayrıldığını ve kemik kabuğun çıtladığını fark edebilirsiniz. Erken hasatta meyve içleri yeşil oluyor. Hasatta gecikildiğinde ise kırmızı kabuk kuruyarak büzüşüyor. Ayrıca meyvenin iç rengi açılıyor. 

Antep fıstığında hasat, cumbaların elle koparılması yoluyla gerçekleşiyor. Salkım eğiminin ters yönünden, sapın dalla birleştiği yerden dikkatle kopararak meyveleri toplayabilirsiniz. Salkımı değil de meyveleri tek tek seçerek koparmak doğru görülmüyor. Bu yolla hasat yapıldığında ağaç üzerinde saplar ve boş meyveler kalıyor. Bu artıklar, zararlılar için barınak olarak ağaca ciddi oranda zarar veriyor. Sırıkla vurarak hasat yapmak da ağacı zedelediği için önerilmiyor. 

Antep fıstığı yetiştiriciliği için gerek duyduğunuz tarımsal ürünleri Tarfin Mobil üzerinden hemen sipariş verebilirsiniz. Tarfin, peşin veya hasat vadeli ödeme seçenekleriyle alışverişlerinize eşlik ediyor. Siz de Türkiye’deki binlerce mutlu Tarfin çiftçimizden biri olmak için hemen Tarfin ile tanışın.

Tarfin blog sayfamızda yer fıstığı yetiştiriciliği ya da fındık yetiştiriciliği gibi benzer içeriklere ulaşabilirsiniz.