Dünyanın dört bir yanında ve Türkiye'de en çok kullanılan baharatlardan biri olan sumak, şifası kadar lezzeti ile tercih ediliyor. Kalp hastalıklarına ve vücutta ödem oluşumuna karşı etkisi ile tanınan sumak baharatı, ülkemizde de yetiştiriliyor. Sumak bitkisine, ülkemizin birçok kıyısında, kayalık arazilerde, hatta şehir merkezlerinde rastlamak mümkün. Sumak yetiştiriciliği hakkında detaylı bilgiyi Tarfin blog yazımızda bulabilirsiniz. Çiftçilerimiz için avantajlı tarımsal ve hayvansal girdi alışverişinin adresi olan Tarfin, Tarfin Mobil uygulaması üzerinden, ürün fiyatlarını karşılaştırabilmenize imkan tanıyor. Dilerseniz seçtiğiniz ürünleri, Tarfin yetkili satış noktaları aracılığıyla sipariş verebilir, peşin veya hasat vadeli ödeme seçeneklerinden yararlanarak hemen alabilirsiniz. Toprağınıza bereket katmak için yanınızda olan Tarfin ile alışverişlerinizi tamamlarken, Tarfin Blog üzerinden bilgilerinizi tazeleyebilirsiniz.
Çok iyi bir sağlıklı yağ asidi, lif ve protein kaynağı olan sumak, faydalı besin öğeleri ile sofraların en sevilen lezzetlerinden biri. Ancak kimi politik ve ekonomik sebepler dolayısıyla dünyada sumak üretimi her geçen gün azalıyor. Bunun yanında artan talebi dengelemek için teşvik politikaları geliştiriliyor ve sumak yetiştiriciliğinin talebi karşılaması için üreticiler, var gücüyle çalışıyor. Sumak yetiştiriciliği hakkında detaylı fizibilite bilgisine erişmek için Tarım ve Orman Bakanlığı'nın hazırladığı rapordan yararlanabilirsiniz.
Hemen uygulamayı indir, fiyatları karşılaştır.
Alışverişini hasada varan vadelerle Tarfin'den yap, uygun fiyata al, tasarrufun cebine kalsın!
Hemen uygulamayı indir, fiyatları karşılaştır.
Kök sürgünleri ile çoğaltılan ve çok yıllık bir bitki olan sumağın yetiştiriciliği tohum üzerinden de yapılabiliyor. Ortalama yüzde 75 ile yüzde 80 arasında çimlenme oranı bulunan tohumlar, toprağa bırakılarak sumak yetiştiriciliğine başlanıyor. Beşli çizgi ekimi yöntemi ile, metrekareye 5 ile 10 gram arasında tohum atılarak sumak yetiştiriciliği yapılabiliyor. Doğada rizomları ile çoğalan sumaklar, doğadan toplanan rizomlar üzerinden de üretilebiliyor. Bunun yanında kök çelikleri ile de sumak yetiştiriciliği yapabilirsiniz. Çelik ile üretimde başarı oranı %3 ile 5 arasında değişiyor, aşıda ise tutma olasılığı yüzde 20-30 düzeyine çıkıyor. Yaygın üretim yolu ise doğadaki dip sürgünlerden köklü fidanlar ayırmak ve arazilere dikmek oluyor. Daha çok tüplü olarak üretilen sumaklar, bir ya da iki yaşlı ağaçlardan alınan fideler halinde arazilere dikiliyor. 1 yaşında sumak fidanlarının ortalama boyları 30-40 santimetre, çapları ise 4-8 milimetre arasında değişiyor.
Sumak Yetiştiriciliği için İklim ve Toprak İsteği Nedir?
Sumak, ormanlar içindeki kayalık alanlarda, güneş alan, kireçli topraklarda daha iyi yetişiyor. Bunun yanında, şehir merkezlerindeki boş arazilerde ve yol kenarlarında da sumak bitkisinin var olduğunu görmeniz mümkün. Rüzgarlara karşı dayanıklı olması ve kuraklığa toleransı, bitkinin kısmen kolay yetiştirilmesine yardımcı oluyor. Ancak önemli bir nokta var, sumak bitkisi kesinlikle gölge alanlarda yetiştirilmiyor. Sumak ağaçları, -15 santigrat derece ile +40 derece arasındaki sıcaklarda, yaşamını sürdürebiliyor.
Hafif Kumlu, orta tınlı, ağır killi ve iyi drenajlı topraklarda, sumak yetiştiriciliğinin daha iyi yapılabildiğini aklınızda tutmalısınız. Sumak yetiştirilebilmesi için toprağın organik madde açısından çok zengin olmasına gerek yok. Besin maddesinden yoksun topraklarda bile sumak yetiştirilebiliyor. Hatta hava kirliliği olan alanlarda, şehir içlerindeki arazilerde bile sumak üretmeniz mümkün. Her yıl yeni sürgünlerin kesilmesi koşuluyla, küçük alanlarda bile rahatlıkla sumak yetiştirebilirsiniz.
Sumak Yetiştiriciliğinde Dikim Nasıl Yapılır?
Sumak bahçeleri planlanırken, sıra üzeri ve sıra arası mesafeler 5 x 4, 4 x 3 veya 4 x 2,5 olarak belirleniyor. Bu hesaplamayla, 1 dekarlık arazi üzerine ortalama 80 ila 100 adet sumak bitkisini dikmek mümkün. Her sene budama ve dip sürgün temizliği ile sumaklar kolaylıkla yetişmeye devam ediyor.
Sumak yetiştiriciliğinde dikkat edilmesi gerekenler:
- Sumak, az miktarda bulunduğu arazilerde, kısa sürede yayılması ile tanınıyor. Hemen hemen 2 yıl içinde, çok az sayıda sumak bitkisi olan bir arazi, tamamen bir sumak tarlasına dönüşebiliyor. Oldukça agresif bir bitki olan sumakların, eğer yayılmasını istemiyorsanız, düzenli olarak kök sürgünlerini temizlemeli ve dip dalları kesmelisiniz. İstilacı olmasa da agresif özellik taşıması nedeniyle sumak yetiştiriciliğinde düzenli bakım önem arz ediyor.
- Sumak bitkisinin hasat dönemi, temmuz ile eylül ayları arasını gösteriyor. Toplandıktan sonra güneş altında bekletilerek kızartılan sumaklar, suda ekşisi çıkartılarak kullanılıyor. Kalan tortular ise işletmelere satılarak ekşi tozun çıkarılması ve baharat elde edilmesi sağlanıyor.
- Sumaklar toplandıktan ve kurtulduktan sonra, uzun süre bozulmadan kalabildiği için depolama açısından çiftçilerimize avantaj vadediyor.
- Sumak yetiştiriciliği yapmadan önce sumak ağaçlarının 2 yıldan itibaren ürün vermeye başladığını bilmelisiniz. Tam verim için ise 5-6 yıl beklemelisiniz. Sumak yetiştiriciliğinin en önemli avantajı, çok uzun yıllar ürün alabilmeniz. Öyle ki, sumak bitkileri 20-25 yıl süreyle ürün verebiliyor. Hatta daha sonra yapacağınız gençleştirme budamasıyla yeniden sürgün oluşturup verimi arttırabilirsiniz.
- Sumak bitkilerinin bilinen en önemli zararlıları capnodis ve kırmızı örümcek böcekleridir. Böceklerle mücadele yöntemlerini kullanarak, kimyasal ve fiziksel önlemler alarak zararlılardan korunabilirsiniz.
Türkiye'de Sumak Yetiştiriciliği
Daha önce kekik yetiştiriciliği için rastladığımız bilgi, sumakta da karşımıza çıkıyor. Dünyada sumağın en fazla doğadan toplandığı ülkelerden biri Türkiye. 2012 yılı verilerine göre doğadan toplanan ve ticareti yapılan sumak miktarı 3 ton hesaplanıyor. 2019 yılında bu miktar 18 tona çıkıyor. 2010 yılında resmi kayıtlara göre yalnızca 6 üretici sisteme kayıtlı olarak sumak yetiştiriciliği yaparken, 2019 yılında bu sayı 131 üretici ve 19.368 dekar üretim alanına çıkıyor. Sumak için artan talep, endüstriyel üretimin yaygınlaşması, dış ticaret imkanı, sumak yetiştiriciliğinin her geçen gün yaygınlaşmasına katkı sağlıyor. Ayrıca tıbbi ve aromatik bitki yetiştiriciliği kapsamında değerlendirilen sumak yetiştirme çalışmaları, devlet kurumlarınca destekleniyor.
Birçok çeşidi bulunan sumak ağaçlarına ülkemizde en çok Güneydoğu Anadolu, Akdeniz ve Ege bölgelerinin dağlık kısımlarında rastlayabilirsiniz. Bunun yanında, sönmüş volkanik alanlarda da endemik sumak cinsleri bulunabiliyor. Ülkemizde en çok sumağa rastlanan yerler; Adana, Mersin, Antalya, Gaziantep, Şanlıurfa ve İzmir olarak sıralanıyor. Ilıman iklimi seven sumak bitkisi, dünyada ise en çok Güney Avrupa'da, Kuzey Afrika'da, Orta Doğu ve Batı Asya coğrafyalarında varlık gösteriyor.
