Tam parazit bir yabancı ot olan canavar otu, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de kültür bitkilerini tehdit ediyor. Üretimi verimsizleştiren konukçu ot, ekinlerin besinlerini büyük oranda tükettiği için ciddi bir mücadele gerekli görülüyor. Gaziosmanpaşa Üniversitesi’nde yazılan Canavar Otunun (Orobanche spp.) Tanımı, Zararları ve Mücadelesi derleme makalesine göre, canavar otunun tarım tehdidi nedeniyle, dünyada ekim arazilerinin daraldığı belirtiliyor. Yüz binlerce tohum üretebilen, tohumları çok küçük olan ve yıllarca canlılığını koruyan ota karşı mücadelenin bir hayli zorlu olduğunun altı çiziliyor.
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Bitki Sağlığı Araştırmaları Daire Başkanlığı tarafından hazırlanan 2014 yılı tarihli, Canavar Otları ve Mücadelesi raporuna göre, canavar otu genellikle Akdeniz ülkelerinde görülüyor. Özellikle Türkiye, İtalya, İspanya, Fas gibi ülkelerde sık rastlanan canavar otu, Kuzey Afrika’dan Doğu Avrupa’ya kadar geniş bir coğrafyada varlık gösteriyor. Son yıllarda yapılan çalışmalar otun, Güney Amerika ve Avustralya’da da görüldüğünü ispatlıyor. Topraklarımızda canavar otunun 36 türü bulunuyor.
Özellikle 5 tür verim kaybı oluşturuyor:
- Ayçiçeği ekinlerine zarar veren ayçiçeği canavar otu
- Boğumlu canavar otu
- Domates, patates, patlıcan ve tütünde zarar oluşturan mavi çiçekli canavar otu
- Mercimek, domates üzerinde zararı görülen Mısırlı canavar otu
- Mercimek, bakla vb. baklagillerde zararı olan beyaz çiçekli canavar otu
Canavar otu ülkemizde farklı birçok isimle anılıyor. Bu isimler arasında boğarsak otu, göçüren, macık, tetra, tetere, kumpir, kıtlık otu, sığır kuyruğu, inekbastıran, gıha, dip otu, halık, zıbe, zıpır, inek memesi, çakal otu, beleşçi ot, bakla marazı, mecik, toraman, tuğ otu, zümbül, inek tavsıtan, inek gövleden, çiçek otu, çor, bakla davunu, tembel otu, kazık otu, karpı, kanser otu, aslanağzı, asalak ot, davun otu, sümbül, aslanbaş, taban otu yer alıyor.
Genellikle tek yıllık olan canavar otu bitkisi, tohumla çoğalıyor. Bilinen en küçük tohumlu bitki olan canavar otunun her çiçeği bir meyveyi (kapsül) oluşturuyor. Her kapsülde 5000’e kadar tohum bitebiliyor ve bir bitki 100 kadar kapsül taşıyabiliyor. Tohumlar toprakta 10 yıldan uzun süre canlı kalabildiği için hızla üreme ve yayılma gerçekleşiyor.
Canavar Otu Bitkisinin Zararları Nelerdir?
- Canavar otu, kültür bitkisinin suyunu, minerallerini, organik bileşenlerini tüketerek yaşıyor. Bu nedenle ekinlerin büyüme hızı yavaşladığı gibi verimi de düşüyor.
- Ağır bulaşık durumlarda hiç verim alınamaması söz konusu olabiliyor.
- Zarar, sürgünler henüz toprak yüzeyinde görülmeye başlamadan önce başlıyor. Canavar otu toprakta görüldüğünde, konukçu olduğu bitkide gözle görülür hasar vermiş oluyor. Sararma, solma, gelişim geriliği ve ekin ölümü gerçekleşebiliyor.
Yapılan araştırmalar, canavar otunun tütünde %33, baklada %50-%100, domateste %24, ayçiçeğinde %33, havuçta %24 verim kaybına neden olduğunu gösteriyor. Canavar otu zararları, etkin mücadele ile azaltılsa da henüz ota %100 engel olan bir yöntem bulunmuyor. Birkaç yöntemin bir arada kullanılmasıyla verim kaybı en aza indirilebiliyor.
Canavar Otu (Phelipanche) ile Mücadele
Canavar otu mücadelesinde kültürel önlemler ve mekanik mücadelenin yanı sıra fiziksel mücadele, biyolojik ve kimyasal mücadele yöntemleri kullanılıyor.
- Kültürel önlemler ve mekanik mücadele çalışmaları kapsamında bulaşmanın önlenmesi önemli yer tutuyor. Bulaşmanın önlenmesi için temiz tohum ve fide kullanımı, sertifikalı tohum alımı tavsiye ediliyor. Tarlalarda kullanılacak hayvan gübrelerinin iyice yanmış olması önem arz ediyor. Toplanan canavar otlarının rastgele çevreye bırakılmaması, derin çukurlar açılarak gömülmesi öneriliyor. Sulamada drenaj suyu kullanılmaması, etkili önlemler arasında yer alıyor. Ayrıca, tarımsal ekipman ve aletlerin iyice temizlenmesi gerekiyor. Bulaşık alanlarda otlayan hayvanların tarlalardan uzak tutulması önemli görülüyor. Buna ek olarak, canavar otu yoğunluğu çok fazla olmayan yerlerde, elle çekme ile mücadele destekleniyor. Mercimek ve bakla gibi ekinlerde canavar otu yoğunluğunu azaltmak için geç ekim öneriliyor. Geç ekim yapılacaksa, erken olgunlaşan çeşitler seçiliyor. Benzer şekilde, tuzak bitkilerin ekimi ile (örneğin keten bitkisi) canavar otu yoğunluğu azaltılabiliyor. Toprağı bir kereliğine 45-50 cm kadar derin sürmek, bulaşıklığı %80 ile %90 oranında azaltıyor. Çiftçilerimiz, canavar otunun konukçu olmadığı; mısır, pamuk, buğday, arpa ekerek tarlayı kullanabiliyor. Ancak 8-10 sene kadar konukçu bitkilerin ekilmemesine dikkat etmek gerekiyor. Bazı bitkilerin kimi çeşitleri, canavar otuna dayanıklı olabiliyor. Örneğin ayçiçeği ekilecekse çiftçilerimizin üniversitelerden bilgi alarak canavar otuna dayanıklı çeşitleri tercih etmesi öneriliyor.
- Fiziksel mücadele için de tercih edilebilecek birçok farklı yöntem bulunuyor. Öncelikle solarizasyon öneriliyor. Nemli toprağın şeffaf polietilen örtülerle kapatılarak ısıtılması olan solarizasyon, yüksek sıcaklık nedeniyle canavar otunun canlılığını yitirmesine sebep oluyor. Malçlama ise özellikle sıraya dikilen ekinler için uygulanıyor. Sırtlar hazırlandıktan sonra malç tekstili seriliyor ve fidanlar dikiliyor. Işığı geçirmeyen örtü canavar otlarının çıkışını engellediği için yoğunluğun azalmasını destekliyor.
- Biyolojik mücadele için canavar otu üzerinden beslenen veya barınan böcekler kullanılıyor. Phytomyza orobanchia Kalt. adındaki sinek kullanılabiliyor. Canavar otunun tohumlarıyla ve gövdesiyle beslenen sinek tohum sayısında azalma sağlayabiliyor.
Canavar Otu (Phelipanche) Bitkisi İlacı
Canavar otuyla kimyasal mücadele için diğer yöntemlerle beraber farklı canavar otu ilacı ürünleri kullanılıyor. Yabancı ot öldüren herbisitlerden yararlanılıyor. Ancak ilaç kullanımının tek başına etkin ve işe yarar olduğundan henüz bahsedilemiyor. Diğer yöntemlerle beraber uzmanların önerdiği pestisitler kullanılarak, canavar otunun yoğunluğu azaltılabiliyor. Ayrıca, toprak fumigantları kimyasal kontrol için tercih edilebiliyor.
Siz de canavar otuyla mücadelede kullanılabilecek yöntemler için Tarfin satış noktalarından destek alabilir, kullanacağınız ilaçları Tarfin Mobil ile tarım ihtiyaçlarınızı avantajlı fiyatlarla alabilirsiniz. Toprağımızın canavar otundan zarar görmemesi, verimin kontrol edilebilmesi için en kısa sürede mücadeleye başlamalısınız. Eğer hazırlıklı değilseniz üzülmeyin, Tarfin çiftçilerimizin yanında… Peşin, vadeli veya hasatta ödeme imkanlarıyla siz de zaman kaybetmeden ihtiyacınız olan tarım ilaçlarına hemen sahip olabilirsiniz.
