Türkiye’de en çok üretilen sebzelerden biri olan fasulye, hemen hemen tüm bölgelerimizde yetiştiriliyor. Hem sahil kesimlerinde hem de iç bölgelerde fasulye yetiştiriciliği yapılabiliyor. Çoğunlukla açık tarlalarda üretimi gerçekleştirilen ürünler, geniş tüketim alternatifiyle mutfakların temel ihtiyaçları arasında yer alıyor. Hem taze hem de kuru değerlendirme için sırık ve bodur türler tercih ediliyor. Konserve halinde, dondurularak, kurutularak, fermente edilerek fasulye tüketilebiliyor.
Güney Amerika’dan tüm dünyaya yayılan fasulye, zengin besin değeriyle sofralarda yer buluyor. Taze fasulyede, A, B1, B2 ve C vitaminleri bulunuyor. Ayrıca vücuttaki asidi nötralize etme özelliği bulunan sebze, baz fazlalığı ile birçok sebzeden farklı bir fayda vadediyor. Sindirilebilirlik oranı %84.1 hesaplanıyor. Fasulyede ayrıca phasol ve phaseolin maddeleri yer alıyor, bu sayede kandaki şekerin düşmesine yardımcı oluyor. Bitkisel protein ve karbonhidrat kaynağı olarak işaret ediliyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın Fasulye Yetiştiriciliği makalesine göre, kökleri zayıf görünüme sahip olan fasulyelerin kök büyümesi çiçeklenme evresine kadar hızla ilerliyor, çiçeklenme evresinde yavaşlıyor. Meyve oluşum zamanında ise kök büyümesi duraksıyor. Fasulye yetişirken çiçekleri kelebek görünümü alıyor. Bakla şeklinde meyve veren ekinlerin; kılçık oranı, şekli, uzunluğu, genişliği, dolgunluğu ve yassılıkları çeşide göre değişiyor. Çiftçiler, fasulye yetiştiriciliği için diledikleri türü seçerek, cinsin özgün özelliklerine bağlı ürünler yetiştirebiliyor.
Fasulye Hangi Mevsimde Yetişir?
Fasulye yetiştiriciliği için uygun iklim ve toprak şartlarının sağlanması gerekiyor. Fasulye tohumu 15 ile 20 derece sıcaklık arasında çimleniyor. Tohumların çıkışı, ekimin ardından ortalama 7-10 gün içinde gerçekleşiyor. Düşük sıcaklıklarda, çıkış süresi 20-25 günü bulabiliyor. Vejetasyon süresi 70 ile 140 gün arasında değişiyor. Süre, sarılıcı veya bodur türe, erkenci veya geçci çeşide göre değişiklik gösteriyor. Fasulyenin tınlı olan topraklarda, tuzluluk ve alkali sorunu olmayan verimli alanlarda rahatlıkla yetiştiği not düşülüyor. Fasulye bitkisinin çinko elementi isteği yüksek görülüyor.
Ilık iklim sebzesi olan fasulyeler, ilkbahar ile sonbahar arasındaki dönemde yetiştirilebiliyor. Açıkta taze fasulye yetiştiriciliğine mart ayı sonunda veya nisan ayında başlanıyor. Bölge ekolojik şartlarına göre ekim zamanı mayıs ayına kadar kademeli ekim uzanabiliyor. Sonbahar döneminde ise temmuz ortası ile ağustos ayı arasında tohum ekimi tercih ediliyor. Fasulyeler, yetişme döneminde sıcaklık sıfır derecenin altına düştüğünde, özellikle -2,-3 derecelerde büyük zarar görüyor. Ayrıca rüzgar da çiçeklenme evresinde fasulye yetiştiriciliğini zarara uğratabiliyor.
En Verimli Fasulye Çeşidi Nedir?
16. yüzyılda Avrupa’ya getirilen sebze, ülkemizde yaklaşık 250 yıldır sofralarda yer alıyor. Fasulye Leguminose (Baklagiller) familyasında sayılıyor. Kültür bitkisi olan fasulyelerin ülkemizde en çok iki türü yetiştiriliyor.
- Phaseolus vulgaris var. Comminus: Sırık fasulyeleri
- Phaseolus vulgaris var. Nanus: Yer (bodur) fasulyeleri
En verimli fasulye çeşitleri arasında oturak tipi fasulyeler sayılıyor. Hasadı oldukça kolay olan ve yüksek verim veren fasulyelerin hem yeşili hem de kurusu yenebiliyor. Ayrıca, daneleri yuvarlak olan şeker fasulyesi, oturak şeker fasulye, sırık barbunya ve Yalova 17 adı verilen fasulye türü, en verimli çeşitler arasında sıralanıyor.
Fasulye Nasıl Ekilir?
Isparta Tarım İl Müdürlüğü’nün Fasulye Yetiştiriciliği belgesine göre, çeşide göre bir bakla içinde 4 ile 10 tohum yer alabiliyor. Tohumlar, normal hava koşullarında ortalama 3-4 yıl çimlenme özelliğini koruyor. Fasulye tohumları 2 şekilde yetiştirilebiliyor.
- Sıra yani çizgi usulü yetiştirme: Toprak genellikle dikdörtgen şekilde parsellere ayrılıyor. Tavalar üzerinde belli aralıklarla çizgiler meydana getiriliyor. Bu esnada, sıra üzerine ekim de gerçekleştiriliyor. Bodur çeşitlerde 40-50 cm sıra arası, 15-20 cm sıra üzeri mesafe korunuyor, çizgie ekim yapılıyor. 4-5 cm derinlikte çizgilerin açılması yeterli oluyor. Ekim esnasında mibzer kullanılabiliyor. Eğer malçlı fasulye yetiştiriciliği yapılacaksa, damlama sulama kullanılıyor. Bu sayede sulama avantajından faydalanılırken bir yandan da yabancı ot kontrolü sağlanıyor. Damlama deliklerinin tam karşısında malç plastikler delinerek istenen mesafelerde tohumlar, bu deliklere yerleştiriliyor. Oldukça zahmetli olan malçlı ekim şekli, yabancı ota karşı sağlıklı yetiştirmede büyük avantaj vadediyor.
- Ocak usulü yetiştirme: Ocak usulü ekim yapılırken, tavalar üzerine 2-3 cm derinlikte ocak açılıp içine harç konuluyor. Bu sırada ocak içine tohum da atılıyor. Ocak yetiştiriciliği yapılırken bir ocağa 5-7 adet tohum gelecek şekilde ekim yapılıyor ve ocaklar arası ortalama 1 metre mesafe bırakılıyor.
Dekara ortalama 5-7, türe göre 10 kilogram tohum atılabiliyor.
Fasulye Yetiştiriciliğinde Sulama ve Gübreleme Nasıl Yapılır?
Milli Eğitim Bakanlığı kaynaklarına göre, fasulye yetiştiriciliğinde yapılan kültürel işlemler arasında başı, sulama ve gübreleme çekiyor.
- Sulama: Fasulyelerin iyi bir şekilde gelişmesi, kaliteli ve verimli ürün alınabilmesi için doğru sulama önem taşıyor. Genellikle, ilk meyveler görülünceye dek sulamadan kaçınılıyor. Ancak bu devrelerde hava şartlarına bağlı olarak 1-2 kez sulama yapmak gerekebiliyor. Çiçek açıp, ilk mahsuller görülmeye başladıktan sonra, yaklaşık 4-5 gün arayla sulama yapılıyor. Bitkilerin gövdelerine fazla su temas ettirmemeye dikkat ediliyor. Sıcak havalarda, kumsal-süzek topraklarda sulama aralığı 5-10 güne, serin ve killi topraklarda 10-15 güne bire kadar çıkıyor.
- Gübreleme: Fasulyenin çiçeklenme ve olgunlaşma evrelerinde fosfor ve potasyum ihtiyacı oldukça yüksek görülüyor. Fasulye yetiştiriciliğinde uygulanacak gübre çeşitleri belirlenirken, toprak analizi sonuçları dikkate alınıyor. Fasulye için en uygun toprak olan kumlu tınlı topraklarda, yaklaşık 2-3 ton çiftlik gübresi kullanılıyor. Bunun yanında dekara ortalama 40-50 kilogram %40 potas ihtiva eden gübre, 40 kg fosforlu ve 15 kg azotlu gübre veriliyor.
Fasulye Verimi Nasıl Artırılır?
Kütahya Tarım İl Müdürlüğü’nün fasulye yetiştiriciliğine dair yayımladığı makaleye göre,
- Fasulyede en iyi verim, damlama sulamayla alınıyor.
- Kuru fasulye söz konusu olduğunda, hasadın normalden erken yapılması, fasulyelerin tanelerinin su kaybetmesine ve verimin yüksek oranda azalmasına neden oluyor. Geç hasat ise baklaların çatlamasına ve dökülmesine, dolayısıyla verim kaybına neden gösteriliyor. Hasadın tam zamanında yapılması verim için şart koşuluyor. Hasat zamanı, baklaların büyük çoğunluğunun sararmasından anlaşılıyor ancak baklaların çok kuru olmaması gerekiyor.
- Elle hasat yapılması, bitki köklerindeki azotun toprağa ulaşmasını engelliyor. Bu nedenle fasulyenin kökleri toprak içinde kalacak şekilde hasat yapılması verim açısından tavsiye ediliyor.
- Sırık fasulye yetiştirirken askıya alma yöntemine başvurulması verimi artırıyor.
- Toprak pH değerinin 5,5 – 6,7 arasında olması daha iyi verimi garanti ediyor. .
- Sıcak ve kurak fasulye yetiştirme alanlarında, buharlaşma ile su kaybının önüne geçmek için fasulye ekim arazilerinin etrafının mısır gibi yüksek bitkilerle çevrilmesi verimi artırıyor.
- Yabancı ot kontrolünün düzenli yapılması verimi yükseltiyor.
- Hastalık gibi durumlarda erken müdahale, doğru ilaçlama fasulyenin kaliteli ürün vermesini ve verimini olumlu yönde etkiliyor.
Fasulye yetiştiriciliğinde ihtiyacınız olan tüm tarımsal ürünler için Tarfin sizi bekliyor. Tarfin Mobil aracılığıyla alacağınız ürünleri hızla karşılaştırabilir, Tarfin satış noktalarından detaylı bilgi alabilir ve alışverişinizi kolaylıkla tamamlayabilirsiniz. Tarfin Mobil, peşin veya vadeli ödeme imkanları tanıyan yeni nesil finansal sistemiyle çiftçilerimize avantaj sunuyor. Siz de Türkiye’nin dört bir yanındaki 500’ü aşkın Tarfin satış noktasına ulaşarak siz de hemen Tarfin ile tanışabilirsiniz.
