Balkabağı Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

Cucurbita moschata türündeki balkabakları ülkemizde yetişiyor. Taze tüketilebilen, konservesi ve hazır yemekleri yapılabilen sebzelerin tohumları da çerez olarak tüketilebiliyor. Kuruyemiş olarak tüketilen balkabağı çekirdekleri, Türkiye dışında diğer Akdeniz ülkeleri ve Ortadoğu vatandaşları tarafından da rağbet görüyor. 

Çok ağır ve kumlu topraklar dışında hemen her toprakta balkabağı yetiştiriciliği yapılabiliyor. En iyi balkabaklarının ise derin, geçirgen ve su tutma kabiliyeti üstün olan topraklarda yapılabildiği biliniyor. Organik ve mineral bileşenlerinin fazlalığı, toprağın tınlı oluşu ürün kalitesini artırıyor. Toprak pH derecesinin 6-7 olması balkabakları için uygun görülüyor. 

Bal Kabaklarının Morfolojik Özellikleri Nelerdir?

Milli Eğitim Bakanlığı’nın Kabak Yetiştiriciliği notlarına göre, balkabaklarının kabuk rengi turuncu oluyor. Meyvenin et kısmı da turuncu renkten meydana geliyor. Yumuşak meyve kabuğu ayırt edici özellik gösterirken meyve etkinin kuru madde miktarı yüksek tespit ediliyor. Bunun yanında kışlık bal kabakları uzun silindirik, yuvarlak, basık yuvarlak ve armut şekillerinde çeşitler sunuyor. Kışlık çeşitlerin rengi sarı, turuncu sarı ve turuncu olabiliyor. Et rengi açık turuncu ile koyu turuncu arasında değişiklik gösteriyor. 

Kabuğu düz olan bal kabağı görebileceğiniz gibi oluklu ve dilimli balkabakları olduğuna da şahit olabilirsiniz. Meyvelerin ortalama ağırlığı ise 5-10 ile 60 kilogram arasında değişiyor. Bal kabaklarının meyve sapı kalın, odunsu ve köşeli oluyor. Bazı meyvelerde sapın bağlandığı tarafta çukurluk meydana gelebiliyor. Ayrıca bal kabaklarının tohumları beyaz ve kurşuni renklerde çeşitleniyor. Yuvarlağa yakın ve kenarları belirgin olan tohumların bin dane ağırlığı 400-500 gramı bulunuyor. Bir kilogramda ortalama 2000-2500 adet tohum yer alıyor. 

Balkabağı ekininin yaprakları büyük, koyu yeşil renkte ve hafif tüylü oluyor. Oval, beşgen veya kalp şeklinde kabak yapraklarına rastlayabilirsiniz. Yaprak saplarının boyuna çizgili, oluklu dikenli olması ayırt edici özellikler arasında sayılıyor. Yaprakların orta kısmında derin bir kanal kendine yer buluyor. Sapın içi ise boş ve yuvarlak oluyor. Balkabakları da salatalık ve mısır gibi dişi ve erkek çiçekleri aynı bitki üzerinden veriyor. Çiçekler sarı renklerde açıyor. Dişi ve erkek çiçekler, dalla bağlantı yerlerinden ayırt ediliyor. Dişi çiçeklerin daha uzun saplı olduğu ve tabanında minyatür kabak meyvesi bulundurması dikkat çekiyor. Kestane ve balkabaklarının kolları 2-3 metreye, hatta yer yer 5-6 metreye kadar uzanabiliyor. Her bitki üzerinde ortalama 4-6 adet yan dal oluşuyor. Gövde ve dallarda yer alan sert dikenler dikkat çekiyor. Bu bilgilere ek olarak, kışlık bal kabaklarının kökleri hemen hemen 1.5 metreye inebiliyor. 

Balkabağı Yetiştiriciliğinin Püf Noktaları Nelerdir?

• Balkabağında tozlaşma arılar ve kelebekler vasıtasıyla gerçekleşiyor. Eğer tozlaşmayı kendiniz yapacaksanız henüz açmamış bir dişi bulmalısınız. Ardından dişi çiçeği bir canlı tarafından tozlaştırılmaması için korumalı ve sabah erken saatlerde çiçek açmış bir erkek çiçeğe, polenlere zarar vermeden, sürtmelisiniz. Özen ve çaba gerektiren bu işlemi yapmak çiftçilerimiz için meşakkatli görülebiliyor.
• Tohumları saksıda çimlendirip toprağa şaşırttıktan sonra sulamayı yapmayı unutmamalısınız. 
• Balkabağı yetiştiriciliğinin en önemli sorunu yabancı ot mücadelesi oluyor. Çapa işlerini ve boğaz doldurmasını ihmal etmemelisiniz.
• Hastalık ve zararlılara karşı önlem almalı, fiziksel ve kimyasal mücadeleden çekinmemelisiniz.  
• Balkabağı meyveleri tarlada ve ambarda fareler tarafından da yenebiliyor. Mücadele yöntemlerini aksatmadan uygulamalısınız. 

Balkabağı Yetiştiriciliğinde Ekim ve Dikim Nasıl Yapılır?

Toprak sıcaklığının da 10-12 derece civarında olması, ekim ve dikim için şart koşuluyor. Eğer sıcaklık ve toprak yapısı balkabağı yetiştiriciliği için uygunsa toprak hazırlığına geçebilirsiniz. Ekim ve dikim öncesinde bir veya iki kez toprağı işlemek gerekiyor. Tırmık geçirerek tarla tesviyesi yapabilirsiniz. Yetiştirme kaplarının içine ekilen tohumlar için 3-5 cm derinlik yeterli oluyor. Soğuğa korumalı alanlarda yetiştirilen fideler, dikimden bir gün önce sulanarak dikime hazırlanıyor. Fide 4-5 yapraklı olduğunda esas yerine dikilmeye hazır anlamına geliyor. 

Eğer tohumdan yetiştirme yapacaksanız, nisan ayı sonu-mayıs ayının başı gibi mibzerle veya elle ekime geçebilirsiniz. Balkabağının bazı çeşitleri daha çok yayılma gösterdiği için dikim sırasında mesafeleri türe göre ayarlamalısınız. 60x60, 70x70 veya 80x80 cm aralıklarla açılan ocaklara ekim yapabilirsiniz. Mibzerle ekim yapanlar için dekar başına 600-800 gram, elle ekimde 1-1.5 kilogram tohum yeterli oluyor. 

Fide yetiştirme için saksı ve torbalara ekilecek tohumun zamanını, bölgedeki son don tarihi belirliyor. Fideler, son don tarihinde tarlaya dikilmeye hazır olacak şekilde tohumdan yetiştiriliyor. Dikim sırasında toprakla fide arasında boşluk kalmaması önem taşıyor, bunun için dikimde toprağın hafifçe sıkıştırılmasına özen gösterebilirsiniz. 

Balkabağı Yetiştiriciliğinde Gübreleme ve Sulama Nasıl Yapılır?

Ankara Tarım il Müdürlüğü’nün Balkabağı Yetiştiriciliği belgesine göre, kumlu topraklarda balkabağı yetiştirmek istediğinizde çiftlik gübresi ve ticari gübre çeşitleri kullanarak toprağı daha uygun hale getirebilirsiniz. Bu sayede erkencilik sağlanabiliyor. Balkabağı yetiştirilirken organik bileşenlerin tam olması avantaj sağlıyor. Ekim veya dikimden bir ay kadar önce, dekara 3-4 yanmış çiftlik gübresi kullanabilirsiniz. Ticari gübre olarak dekar başına 25-30 kilogram %33 amonyum nitrat, 20-25 kilogram TSP veya dap gübresi, 20 kg potasyum sülfat uygulanıyor. Buna ek olarak, çiçek burun çürüklüğü varsa, can gübresi uygulamak gerekli oluyor. 

Balkabağı yetiştiriciliği için yağmurlama sulama yöntemi öneriliyor. Yağışlar yeterli olduğunda ekim zamanından 40-45 gün sonra ilk balkabağı meyveleri görülmeye başlıyor, bu esnada ilk sulamayı yapabilirsiniz. Sulama ile beraber, dekara ortalama 10-15 kilogram arasında amonyum nitrat gübresi tatbik ediliyor. İlk sulamanın 2-3 hafta ardından ikinci sulama gerçekleştiriliyor. Balkabaklarında tohum oluştuktan sonra hasada geçiliyor, tohumluk büyüklük oluştuğunda artık sulamaya gereksinim kalmıyor. Ancak tohumlukların yetişme sürecinde çok iyi sulanması gerektiği hatırlatılıyor. Eğer çekirdeklik balkabağı yetiştirecekseniz, meyve tutumu ve irileşme dönemlerinde sulamaya ihtimam göstermelisiniz. 

Balkabağı Yetiştiriciliğinde Hasat Zamanı Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir? 

Balkabaklarının tipi, hasat sürecini direkt etkiliyor. Yayılarak gelişen tiplerde ekin başına 2-3 meyve alınabiliyor. Dikine büyüyen çeşitler ise ortalama 4-5 meyve hasadına imkan veriyor. Çekirdek kabaklarda hasat, tohumların irileşip olgunlaşmasıyla, tam olgunluk döneminde yapılıyor.

• Bal kabağı yaprak ve gövdesinin sararıp kahverengiye dönmesi tam olgunluk dönemi anlamına geliyor. Ekimden yaklaşık 110-120 gün sonra hasat olgunluğuna erişiliyor. 
• Hasat edilecek bitkinin meyve sapının gövdeden kolayca ayrılabilecek kadar kurumuş olması önem taşıyor. 
• Meyveyi ekine bağlayan sapın kesilmesi veya kırılmasıyla hasat gerçekleştiriliyor. 
• Eğer yağış yoksa, hasat edilen bal kabakları 4-5 gün tarlada bekletilebiliyor. Yağış varsa, ıslak yüzeylerde meyve bırakılmamalı. Hasat sonrasında, tohumlar yüksek neme sahip olduğu için yüksek hava nemi tohumların meyve içinde çimlenmesine neden olabiliyor. 
• Eğer kuruyemişlik balkabağı yetiştiriliyorsa hasat edilen meyveler çekirdek çıkartma makineleriyle veya elle ayrılıyor. Tohumlar, çekirdek kurutma yerlerinde iki hafta kadar kurutularak nemsiz ambarlarda saklanabiliyor. 

Balkabağı yetiştirmek için ihtiyaç duyduğunuz tüm tarım girdilerini Tarfin Mobil üzerinden alabilirsiniz. İhtiyaç duyduğunuz tüm ürünleri Tarfin’e özel fiyat avantajı ve ayrıcalıklarla sunan uygulama, yeni nesil tarım sisteminin bir parçası. Siz de peşin veya vadeli ödeme imkanı tanıyan Tarfin ile toprağınıza bereket katmak için Türkiye çapındaki 600’ü aşkın yetkili Tarfin satış noktasından birine ulaşabilirsiniz.