Zeytin Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

Zeytin, dünyanın bilinen en eski meyvelerinden biri. Anavatanı Anadolu toprakları olan zeytinler, ülkemizde 90 milyon ağaçla varlığını sürdürüyor. Daha çok engebeli ve çorak arazilerde karşımıza çıkan zeytin ağaçlarının ticari yetiştiriciliği çoğunlukla; Ege, Marmara ve Akdeniz bölgelerinde gerçekleştiriliyor. Ülkemizde yapılan zeytin yetiştiriciliğinin %75’i yağlık, %25’i sofralık tüketimi için hazırlanıyor. Zeytin ve zeytin tarımı hakkında temel bilgileri Tarfin Blog üzerinden okuyabilirsiniz. Çiftçilerimize doğru bilgi kaynağı sunan Tarfin, tarımsal ve hayvansal girdi alışverişlerinizde de yanınızda. Siz de Tarfin Mobil uygulamasını indirerek, sistem üzerinden girdi fiyatlarını hemen görüntüleyebilir ve karşılaştırabilirsiniz. Türkiye’nin dört bir yanında yer alan 900’ü aşkın Tarfin yetkili satış noktaları üzerinden avantajlı tarım alışverişini deneyimleyebilirsiniz. Üstelik, Tarfin’de peşin veya hasat vadeli alışveriş imkanları da sizi bekliyor. 

Zeytin yetiştiriciliği için uygun arazinin belirlenmesinin ardından toprak ortalama 90-100 cm derinliğinde işleniyor ve drenajı sağlanıyor. Eğer gerekiyorsa, yüzey tesviyesi de yapılıyor. Sonrasında, eğer arazi meyilliyse, erozyonu önlemek amacıyla teras yöntemi uygulanıyor. Teras yapmak aynı zamanda toprağın yağışlardan yararlanmasına da yardımcı oluyor. %5’e kadar meyilli arazilerde sırt teras, %5 ile %15 arasındaki meyil derecesinde kanal teras, %15’ten fazla eğim için seki teraslar tercih ediliyor.

Bahçe tesisinin sonrasında, zeytin çeşitlerini seçmelisiniz. Bu sırada mutlaka uygun dölleyicileri de düşünmelisiniz. Zeytin yetiştiriciliği yapmak için sağlıklı bir şekilde yetiştirilmiş bir veya iki yaşında fidanlar kullanabilirsiniz. 

Zeytin Dikimi Nasıl Yapılır? 

Adana Tarım İl Müdürlüğü kaynaklarına göre, zeytin çeşitlerine, bölge iklimine, toprağa göre 5x5 veya 10x10 metre aralık belirleyerek dikim yapmalısınız. Bahçe tesisine uygun olacak şekilde, dikdörtgen, üçgen veya eğimli arazilerde kontur dikim şekillerini değerlendirebilirsiniz. Dikim sırasında 80X80 cm boyutlarında çukur açmak yeterli oluyor. 

Dikim sırasında, üstten çıkan toprak ile alttan çıkan toprağı, ayrı ayrı koymaya dikkat etmelisiniz. Üstteki toprağı 20-25 kilogram yanmış çiftlik gübresi ile karıştırabilirsiniz. Ayrıca, 300 gram kadar fosfor ve 750 gram kadar potasyum maddesi kullanabilirsiniz. Toprağı dikim için hazırladıktan sonra, sulayarak dağılmadan kökleri çıkarılan fidanları, dikim tahtası ile çukurlara yerleştirebilirsiniz. Alttan çıkan toprağın yardımıyla çukurları doldurmalı ve çevresini bastırmalısınız. 

Aşılı fidanların aşı noktasını toprak yüzeyinin 5-10 cm kadar üzerinde kalmasına özen göstermeli ve fidanları diktikten sonra yalakla can suyu vermeyi unutmamalısınız. Eğer çok rüzgarlı bir arazide zeytin yetiştirecekseniz, hakim rüzgar yönünde herek dikebilirsiniz. 

Zeytin Yetiştiriciliğinde Toprak İşleme Nasıl Olmalıdır? 

Zeytin yetiştirirken, toprak işleme sayesinde toprak havalanıyor, yağış suları muhafaza ediliyor ve topraktaki biyolojik etkinlik tetikleniyor. Bu nedenle yılda 2-3 kez toprak işlemesi yapabilir, ilk işlemi hasattan sonra, toprak tavındayken gerçekleştirebilirsiniz. İlk işleme için 15 cm derinlikte pulluk çekmek yeterli oluyor. İkinci toprak işleme ilkbaharda, 10-12 cm derinlikte pullukta yapılıyor. Gerekli hallerde tırmık da kullanılıyor. Üçüncü işleme ise dökülen zeytin kaybının önlenmesi, toprağın düzeltilmesi ve yabancı ot temizliği için tercih ediliyor. 

Zeytin Yetiştiriciliğinde Gübreleme Nasıl Olmalıdır? 

Tüm tarımsal ekin üretimlerinde olduğu gibi zeytin yetiştiriciliğinde de gübreleme öncesi toprak analizi gerekiyor. Fazla gübre kullanmak çevreye ve ekonomiye zarar verdiğinden önerilmiyor. Verimli zeytin yetiştiriciliği için bitkinin dönemsel ihtiyaçlarını göz önünde bulundurmalısınız. Zeytinler, çiçeklenme ve meyve tutumu zamanlarında, daha çok miktarda azota ihtiyaç duyuyor. Ayrıca sulu yetiştiricilikte, azotlu gübre çeşitlerinin ilk dozunu, çiçeklenmeden 3 veya 4 hafta sonra verebilirsiniz. İkinci dozu meyve tutumunda, son dozu ise çekirdek sertleşme zamanında uygulamalısınız. Eğer sulama imkanınız yoksa, gübreyi tek seferde tatbik edebilirsiniz. Azotlu gübreleri, gövdeden ortalama 50-70 cm uzağa, taç izdüşümüne serperek veya çapa kullanarak gömebilirsiniz. Fosforlu ve potaslı gübre çeşitlerini ise 15-30 cm derinlikte açılan hendeklere, sonbaharda verebilirsiniz. 

Zeytin Nasıl Budanır? 

Zeytinlerin sağlıklı büyümesi ve verimi için farklı budama yöntemlerinden faydalanabilirsiniz. Özellikle yağışın az olduğu bölgelerde, mümkün oldukça geç budama yapmayı tercih etmeli, dal kanseri olan bölgelerde ise yazın budamayı seçmelisiniz. 

• Şekil Budaması: Zeytin yetiştiriciliğinde genellikle serbest goble sisteminde budama yapılıyor. Ancak fidan dikimi sonrasında ilk iki yıl şekil budamasına gerek olmuyor. Eğer, dikimin ardından boyu 1 metreyi aşan zeytin fidanlarının tepesi 90 cm’den vuruluyor. İki yılın sonunda, 40 ile 90 cm yükseklikten, tek gövde üzerinde farklı noktalardan çıkan 3 ana dal bırakılıyor. Diğer dalların ise uçları alınıyor veya aşağı doğru bağlanıyor. Dip sürgünler ve obur dallar da çıkarılıyor. Böylelikle ana dal dışındaki diğer dalların gelişimi yavaşlatılıyor.
• Ürün Budaması: Ağaçların şeklini korumak, periyodisitesini azaltmak, zararlı ve atıl dalları elemek için hafif ürün budaması gerçekleştirebilirsiniz. Ürün budamasını, ürün yılının başlarında gerçekleştirmelisiniz. 

• Gençleştirme Budaması: Yaşlılık sorunu yaşayan, bu nedenle mantar problemi olan, gövdeden çok uzaklaşmış ana dallarla, hasta dalların kesilmesine dayanan gençleştirme budaması yeni dalların yetişmesine destek oluyor. Budamanın ardından gövde ve ana dalların sağlıkla yetişmesi hedefleniyor. Ancak budama sonrası zarar görmemesi için ağaç ve dallara kireçlenme yapılıyor ve kesim alanlarına %5 oranında bordo bulamacı sürülüyor. 

Zeytin Yetiştiriciliğinde Hasat Nasıl Yapılır? 

Zeytin yetiştiriciliğinin en zor kısmı hasat oluyor. Aynı zamanda zeytin kalitesini de etkilediği için hasada özen göstermek gerekiyor. Verim zamanının geçmesi, yanlış hasat yöntemlerinin tercih edilmesi, verim ve kalite için dezavantaj oluşturuyor. 

• Siyah salamuralık zeytinin hasadı, renk kabuktan ete dek olan kısmın siyah olduğu zaman yapılıyor. 
• Yağlık zeytinin hasadı, ağaçta yeşil meyve kalmadığında gerçekleştiriliyor. 

Zeytin toplama zamanı yetiştirilme bölgesine, iklime göre farklılaşıyor. Hasada ağaç diplerine dökülen meyveler toplanarak başlanıyor ve asitli yağ verdikleri için ayrıca toplanıp işlemeye gönderiliyor. Sonrasında yeşil sofralık zeytinlerin toplama işlemlerine geçiliyor. Zeytin hasadında el veya zeytin toplama makinesi aracılığıyla hasat tamamlanıyor.