Limon Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

Dilimizde turunçgiller olarak anılan aileye dahil olan limon, rutaceae familyasının aurantioideae alt familyasına, citrus cinsine ait sayılıyor. Portakal, mandalina, altıntop gibi meyvelerle akraba olan limonlar, ekvatorun 40 derece kuzey ve güney enlemleri arasında yetiştirilebiliyor. Limon yetiştiriciliğinin de dahil olduğu turunçgil üreticiliği, dünyanın en büyük meyve üretimini işaret ediyor. Brezilya’dan Amerika’ya, Hindistan'dan Meksika’ya kadar birçok ülkede turunçgil ve dolayısıyla limon yetiştiriciliği yapılabiliyor. 

Ülkemizde turunçgillerin en çok yetiştirildiği bölgelerin başında Akdeniz Bölgesi gelirken, onu Ege ve Karadeniz bölgeleri takip ediyor. Türkiye’nin limon yetiştiriciliğindeki yıllık üretim miktarının yaklaşık 1.000.000 ton dolaylarında olduğu kayıtlara geçiyor. Türkiye’nin limon yetiştiriciliğinde zirvede olan kentleri ise Mersin, Antalya ve Hatay oluyor. 

Tarım ve Orman Bakanlığı’nın turunçgil yetiştiriciliğine dair yayımladığı kaynağa göre, limonun ana vatanının neresi olduğu bilinmiyor. Milattan sonra 1178 yıllarında Çin’de yazılmış kaynaklarda limona benzer bir tür turunçgilden bahsedildiği görülüyor. Bazı kaynaklar limonun  çıkış noktasının Kuzey Hindistan olduğunu belirtirken, bazıları ise Çin’in güneş kısmını işaret ediyor.  

Limon yetiştiriciliği genellikle fidan üzerinden yapılıyor. Fidan üretiminde seçilmiş, iyi tohumların kullanılması gerekiyor. Tohumluk kullanılacak meyvelerin ağaç üzerinden hasat edilmesi önem taşıyor. Canlılık oranı yüksek olan tohumlar, tohum yastıklarına ekilerek hazırlanıyor. 27-32 derece çimlenme sıcaklığında, 7-14 gün içinde çimlenmeye başlayan tohumlar, 15-20 günde toprak yüzeyine çıkıyor. Sürmenin tamamlanması 45 günü buluyor. Bu sürenin sonunda çöğürlerin 3 adet yaprak oluşturması ve boyunun 5-6 cm’ye ulaşması bekleniyor. 10-15 cm boya ulaşan çöğürler, kök tuvalet budamasının ardından harç karışımı bulunan polietilen torbalara alınarak şaşırtılıyor. Sulamanın sonrasında, yan sürgünler koparılarak tek gövdede büyüme teşvik ediliyor. Serada gündüz 26-28 derecede, gece 21-23 derecede tutulan sıcaklık ile gelişme hızlanıyor. Nemin %55-80 aralığında olması bekleniyor. Elle haftada bir, damlama sulama ile her gün veya gün aşırı sulanan çöğürler, 30-35 cm boya ulaştığında hereklere bağlanıyor. Aşılama işlemlerinin ardından bahçe tesisi ve fidan dikimi süreçlerine geçilebiliyor. 

Limon dikilecek arazi, tesviye yapıldıktan sonra pulluk tabanla parçalanıyor. En uygun sürüm zamanının, kuruluk nedeniyle eylül ayı olduğunun altı çiziliyor. Takvimler ocak-şubat aylarını gösterdiğinde yabancı otlara karşı herbisit ilaçlaması ve işaretleme yapılıyor. Burgu ile açılan çukurların yan duvarları kaymak oluşumuna karşı kürekle yumuşatılıyor. İki fidan arasında 7x7 m mesafe bırakılıyor. Dikim mesafesi sulama sistemine göre değişiyor. İyi sürülen arazilerde 35-40 cm çap ve 35-40 cm derinlik fidan için yeterli oluyor. Kare veya dikdörtgen dikim sistemi uygulanarak, cinse göre sıra arası ve üzeri mesafe belirlenerek dikim gerçekleştiriliyor. 

Limon Hangi Mevsimde Yetişir?

Limon ağaçları genellikle ilkbaharda çiçek açıyor. Olgunlaşma süresi, cinsine ve bölge şartlarına göre 6-9 ay arasında değişiyor. Limon yetiştiriciliğinde hasat sonbahar ve kış aylarında yapılıyor. Bazı cinslerde kış sonundan yaza kadar hasat süresinden bahsedilebiliyor. 

Limon Çeşitleri Nelerdir?

Yapılan araştırmalar bugün limon adıyla tüketilen meyvenin turunç ve ağaç kavunu melezi olduğunu gösteriyor. Subtropik iklim kuşağına adapte olan türlerden biri sayılan limon, mantar kaynaklı hastalıklara yatkınlık nedeniyle yoğun nemli ve yağış alan yerlerde yetiştirilmiyor. Limonun yetiştirildiği bölgelerde, o bölgeye has uyum sağlamış türlerden bahsedilebiliyor. Örneğin, ülkemizin Doğu Akdeniz bölümlerinde kütdiken, meyer, İtalyan memeli, interdonato ve lamas türü limonlar yetiştirilebiliyor. Batı Akdeniz bölümünde ise interdonatı, karalimon ve meyer yetiştiriciliği ön plana çıkıyor. 

Limon çeşitleri temel olarak üç gruba ayrılıyor. 

• Ekşi limonlar: Ticari olan türler bu grupta kategorize ediliyor. Ekşi limonlar ana iki sınıfta inceleniyor. 
  • Eureka: kütdiken, 
  • Lisbon: interdonato, Kıbrıs, lamas, santa teresa, İtalyan memeli ve Molla Mehmet.
• Tatlı limonlar (dorshapo)
• Limon benzerleri (kaba limon, ponderosa, macrophylla)

Ülkemizde en çok yetiştirilen türler kısaca şöyle tanımlanıyor: 

1. Eureka: Meyve kalitesi yüksek olan eureka limonun ağaç tacı yuvarlağa yakın oluyor. Soğuğa daha duyarlı olan meyvenin hasat periyodu, kış sonundan yaza kadar uzanıyor. Lisbon’a göre daha küçük meyve veren eureka, düzgün kabuklu oluyor. Meme oluşumunda daha az belirginlik göze çarpıyor. Her meyvede ortalama 5-10 çekirdek yer alıyor. Meyveler genellikle salkım şeklinde oluşuyor. 
2. Lisbon: Daha dik büyüyen Lisbon limonların kabukları pürüzsüz oluyor. Verimli ve depolamaya elverişli olan meyvelerin hasadı, kış ve  ilkbahar başı arasında gerçekleşiyor. 
3. İnterdonato: Büyük, meyve şekli uzun ve silindirik olan interdonatonun meme kısmı bir tarafa yatık oluyor. Orta verimli ve periyodisiteye eğilimli olan meyve, erkenci bir tür olarak tanınıyor. Eylül-ekim gibi hasat ediliyor. Erkencilik nedeniyle depolama yapılamıyor. 

Limon Yetiştirme Koşulları Nelerdir?

Limonun başlıca yetiştirilme alanının, en düşük sıcaklığın -4 derece üstünde olan yarı kurak ve kurak subtropik bölgeler olduğu biliniyor. Düşük sıcaklıklar, limon yetiştiriciliğini sınırlandıran en önemli faktör olarak karşımıza çıkıyor. Sıcaklık düştüğünde meyve kalitesi ve verimlilik olumsuz etkileniyor. Limon ağaçları özellikle 0 derecenin altındaki sıcaklıklarda zarar görüyor, ağaç üzerinde meyve varsa donma daha da hızlı gerçekleşiyor. Limon için büyüme sıcaklığı  6-7 civarında kabul ediliyor. Diğer turunçgillerin aksine, limon yetiştiriciliğinde sıcaklık toplamı isteğinden söz edilmiyor. Ayrıca limon, 30-32 derecede gelişme-büyüme göstermeye başlıyor. Sıcaklık 38-39’u gösterdiğinde ise büyüme ve gelişme neredeyse duruyor. Bunun yanında limonların şiddetli rüzgarlardan korunması ve nem oranının 60-70’i geçmemesi isteniyor. Limonlar, yazları ılık ve nemli, kışları ılık olan yerlerde yetiştirilebiliyor. 

Limon fidanları oksijeni seviyor ve havasızlığa çok duyarlı oluyor. İyi havalanan süzek topraklarda limon yetiştiriciliği yapılması öneriliyor. Limonun etkili kök derinliği 30-90 cm arasında oluyor, elverişli koşullarda kökler yatay biçimde 7.5 metre uzağa kadar yayılabiliyor. Limon yetiştiriciliği için en iyi toprakların bol humuslu derin süzek, kumlu-tınlı veya killi-tınlı olması öneriliyor. Hafif ve orta ağırlıkta, iyi direne edilebilen, gevşek, kumlu, kumlu tınlı, tınlı, killi tınlı topraklarda limon yetiştirilebiliyor. Limon üretiminde topraktaki kireç miktarı da önemli görülüyor. Kirecin %5’in üzerinde olması P, Fe elementlerinin alımı için önem teşkil ediyor. Çiftçilerimiz bahçe kuracaklarında toprak pH’ının 5,5-6 aralığında olmasını tercih ediliyor. Kil oranının %20’yi geçmemesi, kum oranının %50 olması, tın oranının %20 bulunması tavsiye ediliyor. Ayrıca topraktaki gözenek oranının %10’un altına düşmemesi, tuz miktarının %0.30’un üstünde olmaması öneriliyor. 

Limon Yetiştiriciliğinde Gübre Kullanımı Nasıl Olmalıdır?

Milli Eğitim Bakanlığı kaynaklarına göre, limon fidanı dikiminden önce taban gübresi olarak çiftlik gübresi ve fosforlu gübreler kullanılıyor. Limon yetiştiriciliğinde toprak analizinin şart olduğu belirtiliyor. Gübrelemede ilk uygulama genellikle kasım-aralık aylarında yapılıyor. Fosfoslu ve potaslı gübrelerle beraber çiftlik gübresi limon ağacının taç hizasına açılan 15-20 cm derinlik ve genişlikteki bant içine verilerek kapatılıyor. Verilecek gübrenin cinsi, toprağa göre değişiklik gösteriyor. Toprak analizi yaptırarak ve uzmanlara danışarak limon ağaçlarınızın isteklerine uygun gübrelemeyi yapabilirsiniz. 

Limon yetiştiriciliği yapan çiftçilerimiz tüm tarımsal ihtiyaçlarını Tarfin Mobil üzerinden karşılayabiliyor. Türkiye çapında 600’ü aşkın yetkili satış noktası bulunan Tarfin, ister peşin ister vadeli veya hasatta ödeme imkanlarıyla sizinle. Siz de Tarfin ile hemen tanışabilirsiniz.