Helmint Nedir? Helmint Enfeksiyon Belirtileri ve Tedavisi

Solucan şeklinde olan, insan ve hayvanları konak olarak belirleyen ve onlar üzerinden beslenen canlılar helmint adını alıyor. Konaktan aldığı besinler, konakta çeşitli sağlık sorunları, belirtiler oluşturuyor. Genellikle belirtiler sonucu yapılan incelemelerin ardından varlığı hakkında bilgi sahibi olunan helmintler, morfolojik olarak organizmalara benziyor. 

Helmint Nedir? 

Helmint, adını Yunanca’daki helmins kelimesinden alıyor. Solucan anlamına gelen kelime, dilimize helmint olarak geçiyor. Solucan tipi parazitler, akademik literatürde de helmint adıyla kategorize ediliyor. Bilateral simetrik, kasları çizgisiz, eklemli eklentileri olmayan solucanlar, sindirim, boşaltım, üreme ve sinir sistemlerinde yuvalanabiliyor. Helmintlerin varlılarını sürdürebilmeleri için konağın bağışıklık sisteminden korunmaları gerekiyor. Bu nedenle dış yüzeylerinde bulunan bir örtü, onları koruyor. Besin alan, metabolik atık atan ancak bağışıklık sistemi tarafından fark edilmeyen parazitler, kendilerine özgü yaşam döngüsü içinde hayatını sürdürüyor. Çoğu helmint yumurta ile çoğalıyor. Dış ortamda olgunlaşan ve serbestleşen larvalar farklı yollarla konağa bulaşarak bedene yerleşiyor. 

Helmintler Nasıl Bulaşır? 

Helmintlerin bulaşımı için birden çok yoldan bahsediliyor. Ağız yoluyla, deriyi delerek, vektör sokması aracılığıyla, canlılar vücutlarına parazit alabiliyor. Helmint enfeksiyonlarının oluşması için vücuda belli sayıda, hastalık oluşturabilecek miktarda parazit yerleşmiş olması gerekiyor. 

Yapılan araştırmalar, çiftlik hayvanlarının %55’inden fazlasında helmint enfeksiyonlar olduğunu gösteriyor. Helmintler, otlarla beraber, diğer hayvanların dışkıları üzerinden hayvanlara bulaşabiliyor. Kirli su kaynaklarına yakın meralar da yine bulaşma için ideal alanı oluşturuyor. 

Helmint Çeşitleri Nelerdir? 

Temel olarak dört çeşit helmintten söz edilebiliyor: 

• Plathelmentler (yassı helmintler) 
• Cestoda (halkalı solucanlar) 
• Trematoda (yapraksı solucanlar)
• Nematoda (yuvarlak solucanlar)

Helmint Enfeksiyon Belirtileri Nelerdir? 

Çok hücreli olan solucansı canlılar, karışık antijenik yapıda bulunuyor. Bu türlerin genellikle yaşam döngüleri benzerlik gösteriyor. Onların varlığı konakta bağışıklık tepkilerinin oluşmasına yol açıyor ve farklı klinik bulgular oluşturabiliyor. Erişkin helmintlerin birçok türü dışarıda çoğaldığından, hastalığın şiddeti genellikle vücuttaki parazit sayısı ile paralellik gösteriyor. Enfeksiyonun şiddetini etkileyen faktörler arasında beslenme, bağışıklık sistemi, genetik sayılabiliyor. 
Hayvan yetiştiriciliğinde sık sık karşılaşılan iç ve dış parazitler, toplamda 150’ye yakın farklı hastalık oluşturuyor. Son derece sinsi seyirli hastalıklar olan helmint enfeksiyonlarının zararları, çoğu zaman çiftçilerimiz tarafından göz ardı ediliyor. Oysa dikkate alınmayan enfeksiyonlar hayvanların ölümüne, verimin düşmesine neden oluşturabiliyor.

• Bazı parazitler kanlı ishal, gastrit oluşturuyor. 
• Kimi helmint enfeksiyonlarda solunum güçlüğü, burun akıntısı, tıkanıklık ve öksürük görülebiliyor. 
• İştahsızlık ve kilo kaybı genellikle tüm helmint bulaşımlarında varlık gösteriyor. 
• Karın ağrısı, kabızlık meydana gelebiliyor. 
• Durgunluk, ileri derecede halsizlik vakalarda bulunuyor. 
• Hayvanların bazılarında duyulan ağrı nedeniyle yerinden kalkmama dikkat çekiyor. 
• Dışkıyla beraber bazı parazitler dökülebiliyor. 
• Anemi, mineral ve vitamin eksiklikleri semptomlar arasında sayılıyor. 
• Yün ve süt verimlerinde azalma oluşuyor. 
• İç organlarda kanamalar meydana gelebiliyor. 
• Nefes alamama, ağzın sürekli açık olması, boynun ileri uzaması, başta sallanma ve öksürük semptom olarak sayılıyor. 

Helmint Enfeksiyonların Zararları Nelerdir? 

Helmint enfeksiyonların zararları, hastalığı oluşturan parazite, yerleştiği yere göre değişiyor: 

• Ostertagia Ostertagi adı verilen parazit, sindirim bozukluklarına neden oluyor. Yeşil renk ishal, iştahsızlık, verimde düşme, deri altı ödemleri ve ölüm görülebiliyor. 
• Haemonchus Contortus adlı parazit, abomazumda küçük kanamalara neden oluyor. Parazitler, günlük neden oldukları kan kayıpları sonucu anemi oluşturarak hayvan ölümlerine sebebiyet verebiliyor. Genellikle dışkıda da kan bulunuyor, vücutta demir düzeyi düşüyor. İştahsızlık ve kilo kaybı semptomlar arasında yer alıyor. 
• Nematodirus cinsi parazitler hayvanlarda şiddetli su kaybına neden oluyor hatta ölüm bile meydana gelebiliyor. 
• Dictiyocaulus cinsi parazitler, bronşite sebep veriyor. Aşırı mukus salgısı nedeniyle hava yolları yıkanıyor. Hayvanlarda ödem, öksürük, solunum güçlüğü görülüyor. İştahsızlık ve burun akıntısı gibi belirtiler sayılabiliyor. 
• Ollulanus Tricuspis, kronik gastrite neden olabiliyor. 
• Strongylus, damar tıkanıklığına, damar duvarlarında kalınlaşmaya neden oluyor. Karın ağrısı, kırmızı idrar gibi sorunlar meydana gelebiliyor. Hayvanda anemi, ishal ve durgunluk da dikkat çekiyor.  
• Chabertia Ovina: Bağırsakta kanama ve ülser oluşturuyor. Kanlı ishal, yün veriminde azalma ve kilo kaybı oluşuyor. 
• Oesophagostomum cinsi parazitler, bağırsakta çok sayıda nodül oluşturur ve sindirim problemleri yaratıyor. İleri vakalarda can kaybı meydana gelebiliyor.
• Stephanurus Dentatus, siroza neden oluyor. 
• Syngamus Trachea, bronşları tıkayarak hayvanların boğularak ölmesine neden olabiliyor. 
• Bunostomum cinsi helmintler, ayaklarda kaşıntı, buzağıların ayaklarını yere vurarak yürüme, topallık meydana getiriyor. Anemi, ishal ve kilo kaydı oluşturuyor. 
• Oslerus Osleri, çoğu hayvanda belirti göstermiyor. Yalnızca hayvanlar koşuturulduğunda solunum güçlüğü görülebiliyor. 
• Crenosoma Vulpis, burun akıntısı, hızlı solunum, öksürük gibi sonuçlar doğurabiliyor. 
• Fasciola Hepatica, vücutta ödem oluşumu, karında şişlik, zayıflama ve hatta ölüme neden gösteriliyor. 
• Heterophyes Heterophyes, ishal yapabiliyor. 
• Paramphistomum Cervi, iştahsızlık, kilo kaybı, yeşil renk dışkılama meydana getiriyor. 
• Opisthorchis Tenuicollis, karaciğer ve pankreasta tümör oluşturabiliyor. 
• Schistosoma cinsi helmintler: kan kaybı, damarlarda tıkanma, anemi gibi ölümcül sonuçlara neden gösteriliyor. 

Hayvanlarda varlık gösteren binlerce farklı helmint türü bulunuyor. En sık görülen helmint türleri hakkında detaylı bilgiye İstanbul Üniversitesi’inin ilgili kaynaklarından ulaşabilirsiniz. Trematodlar ve sestodlar, nematodlar hakkında belgelerle bilgi sunuluyor. 

Helmint Enfeksiyonlar Nasıl Teşhis Edilir? 

Parazitlerin yerleşim yerlerine göre farklı tahlillerle hastalığın kesin tanısı konulabiliyor. Vücut sıvılarında parazite dair bir iz bulunması halinde teşhis gerçekleştiriliyor. Genellikle dışkı ve idrar testleri, veterinerler için ayırıcı tanıyı veriyor. Perianal bölgenin incelenmesi, kan örneğinin alınması yine yapılan diğer tetkikleri oluşturuyor. Direkt tanı konulamadığı, teşhisi zor helmint enfeksiyonlarda, daha detaylı tahlil ve testlere başvurulabiliyor. Bazı parazitlere yönelik taramalarda dışkı kontrolü yoluyla mikroskobik inceleme, tanı için yeterli oluyor. 

Helmint Enfeksiyonlarından Korunmak için Neler Yapılabilir? 

• Farklı türden hayvanlarla nöbetleşe otlatma, helmint hastalıkların önlenmesine yardımcı oluyor. Peş peşe otlatmalar arası sürenin uzatılması yine korunma yöntemleri arasında sayılıyor. 
• Otlakların temizliğine dikkat edilmesi gerekiyor. Dışkıların otlak alanlardan uzaklaştırılması önem taşıyor. 
• Kirli su kaynaklarının ve bataklıkların yakınlarında otlatma yapılmaması önemli helmint enfeksiyonlardan korunmanın en basit yöntemini sunuyor. Eğer mera değiştirme olanağı yoksa, su birikintilerini ve bataklıkları kurutmak öneriliyor. 
• Ayrıca helmint enfeksiyonlara karşı en etkili korunma yönteminin aşı olduğuna dikkat çekiliyor. Helmint aşılarının aksatılmadan yapılması, hayvanların en etkili korunma yöntemi oluyor. 
• Eğer bölgede geçmiş yıllarda bir helmint varlığı gözlendiyse, benzer hava sıcaklıklarının, mevsim şartlarının olduğu dönemlerde hayvan sahiplerinin daha dikkatli davranması gerekiyor. Şüpheli hayvanların hemen gözetim altına alınması, veterinere haber verilmesi ve tedaviye başlanması önem arz ediyor. 

Siz de helmint hastalıklar, protozoon enfeksiyonlar  gibi birçok sorun hakkında detaylı bilgiyi Tarfin Blog üzerinden alabilirsiniz. Tarfin Blog, Tarfin Tarım’ın çiftçilerimiz için oluşturduğu bir bilgi kaynağı. Ayrıca, çiftçilerimizin en uygun fiyatlarla, peşin veya vadeli ödeme seçenekleriyle tarımsal girdi alışverişlerini yapabildikleri Tarfin Mobil’i hemen indirerek siz de Tarfin Tarım ile tanışabilirsiniz.